سوانح هوایی از تلخترین رویدادها به شمار میروند که توجه طیف وسیعی از جامعه را به خود جلب میکنند. فارغ از آثار تکاندهنده اجتماعی این سوانح، آموزههای فنی و عملیاتی از آنها به عنوان عاملی تعیینکننده و موثر برای بهبود مستمر نظام کیفی حاکم بر صنعت حمل و نقل هوایی و افزایش ایمنی پرواز به شمار میرود.
در این مجموعه مقالات، به زبانی ساده مهمترین سوانح هوایی تاریخ پرواز مرور میشود که نقص عملکرد یا بروز اشکال فنی در موتور هواپیما به عنوان یکی از عوامل موثر در سانحه شناخته شده باشد. البته ذکر این نکته ضروری است که هرگز نمیتوان تنها یک عامل را به عنوان علت اصلی بروز سانحه هوایی معرفی کرد، بلکه زنجیره وقایع و عوامل مختلف منجر به بروز سانحه میشود.
در ساعات اولیه بعد از ظهر آخرین شنبه سال 2012، جت مسافربری توپولوف204 متعلق به شرکت روسی رِد وینگز ایرلاین، پس از نشستن در فرودگاه ونوکووا مسکو دچار سانحه شد و در اثر آن خلبان، کمک خلبان، مهندس پرواز و دو مهماندار هواپیما کشته شدند. سه سرنشین دیگر دچار جراحات جدی شدند.
پرواز شماره 9268 شرکت رِد وینگز، از جمهوری چک عازم مسکو بود و همه چیز برای نشستن در باند شماره 19 مهیا شده بود. در آخرین مراحل تقرب، فلپها تا زاویه 37 درجه به پایین و سطوح پیشبال به میزان 23 درجه اعمال شده بودند و ارابه فرود هم باز شده بود.
هواپیما آستانه ایمن برای فرود قبل از باند را در ارتفاع 15 متری با سرعت 260 کیلومتر بر ساعت رد کرد و هواپیما با سرعت 230 کیلومتر بر ساعت، در حالیکه موتورها در وضعیت درجا قرار داشتند، در فاصله 900 متری از نقطه آستانه فرود به زمین نشست. بلافاصله پس از نشاندن هواپیما، خدمه پروازی معکوسکننده رانش هر دو موتور را در وضعیت قدرت بیشینه قرار دادند، اما دو موتور توربوفن هیچ پاسخی به این دستور ندادند و سطوح براگیر (اسپویلر) نیز بطور خودکار باز نشدند.
در این لحظه، توان موتور افزایش یافت و سرعت زمینی هواپیما توپولوف204 به 240 کیلومتر بر ساعت رسید. با افزایش سرعت هواپیما و به تبع آن، افزایش نیروی برا، بار اعمالی بر روی ارابه فرود کاهش یافت. هواپیما به طور متناوب از زمین کنده شده و به سمت چپ و راست منحرف میگشت. تلاش خلبان برای کاهش سرعت هواپیما با استفاده از سیستم ترمز زمینی موفقیتآمیز نبود.
پنج ثانیه بعد، مهندس پرواز مجددا درخواست اعمال معکوسکننده رانش موتور را داد که این تلاش نیز موفقیتآمیز نبود. بیست و سه ثانیه پس از نشاندن هواپیما روی باند، توپولوف204 رِد وینگز با سرعت 215 کیلومتر بر ساعت به انتهای باند رسید و در این لحظه مهندس پرواز هر دو موتور را خاموش کرد. در نتیجه سطوح براگیر باز شده و معکوسکننده رانش موتور نیز به کار افتاد. در فاصله 320 متری از انتهای باند یک بزرگراه قرار داشت که هواپیما تا آن پیشرفت و نهایتا متوقف شد.
نتایج بررسی سانحه نشان داد که تنظیم غلط مکانیزمهای معکوسکننده رانش موتور، ناشی از خطای تعمیراتی در کنار عدم استفاده صحیح از براگیر توسط خدمه پروازی، در فاز فرود منجر به بروز این سانحه، تخریب اساسی هواپیما و مرگ 5 نفر از سرنشین آن شدهاست.
مشخصا عدم اشاره دقیق و صحیح به روش تنظیم درست مکانیزم کنترل و قفل معکوسکننده رانش موتور، در دفترچه تعمیر و نگهداری موتور توربوفن پیاس-90ای نصبشده بر روی توپولوف204 شرکت رِد وینگز، باعث سردرگمی تکنیسین تعمیر و تنظیم اشتباه این قفل شده بود. هواپیمای سانحهدیده از سال 2008 توسط شرکت رِد وینگز وارد خدمت عملیاتی شده بود.
منبع:
*سقوط بی۷۳۷ بریتیش میدلند در اثر کنده شدن پره فن موتور (سوانح هوایی بخش چهاردهم)
*سانحه آخرین یکشنبه ماه اوت (سوانح هوایی بخش پانزدهم)
*سهلانگاری در مرکز تعمیر، آتشسوزی در پرواز (سوانح هوایی بخش شانزدهم)
*مهره دردسرساز در موتور! (سوانح هوایی بخش هفدهم)
