موتور در عقب بدنه مکدانل داگلاس DC-9-50
جت مسافربری مکدانل داگلاس DC-9-50، بیشترین طول بدنه در میان هواپیماهای خانواده DC-9 را دارد. در دهه 1950، زمانی که شرکت هواپیماسازی داگلاس مستقر در کالیفرنیا به فکر ساخت یک هواپیمای میانبرد برای تکمیل نمونههای ظرفیت بالای DC-8 خود افتاد، عرضه هواپیماها با پیکربندی موتور نصبشده در عقب بدنه به بازار انجام شد.
اولین طرح داگلاس در این حوزه با اقبال مشتریان روبرو نبود و منجر شد شرکت این ایده را کنار بگذارد. با این حال، در سال 1960، داگلاس یک قرارداد همکاری فنی با شرکت سازنده هواپیمای فرانسوی Sud Aviation امضا کرد که در آن توافق قرار شد داگلاس هواپیمای فرانسوی کارول را در آمریکا تولید و عرضه کند. علیرغم محبوبیت آن در بین خطوط هوایی اروپایی، آمریکای جنوبی و آسیا، شرکتهای هواپیمایی آمریکایی علاقه چندانی نشان ندادند و سفارشی ثبت نکردند.
در سال 1962، پس از فسخ قرارداد با شرکت Sud Aviation، داگلاس یک بار دیگر امکان ساخت یک هواپیمای باریکپیکر که بتواند 63 مسافر را حمل کند، مورد مطالعه قرار داد. برخلاف بوئینگ که روی جت مسافربری سه موتوره 727 با استفاده از قطعات موجود از نمونه 707 کار میکرد، داگلاس از هیچکدام از قطعههای هواپیماهای موجود برای ساخت DC-9 استفاده نکرد.
نخستین نمونه تولیدی DC-9 برای اولین بار در 25 فوریه 1965 به پرواز درآمد و توسط یک ناوگان آزمایشی متشکل از چهار هواپیمای دیگر همراهی شد. این هواپیما در 23 نوامبر 1965 گواهینامه صلاحیت پروازی خود را دریافت کرد و تنها چند هفته بعد در 8 دسامبر وارد خطوط هوایی دلتا ایرلاینز شد. داگلاس در سال 1967 با همکار تولیدکننده خود مکدانل ادغام شد و از آن زمان به بعد، این هواپیما با نام مکدانل داگلاس DC-9 شناخته میشود.
با توجه به اینکه موتورهای تعبیهشده در عقب منجر به بهبود عملکرد آیرودینامیکی بالهای هواپیما شده بودند، داگلاس در همان ابتدا نمونه DC-9 را به گونهای طراحی کرده بود تا در ظرفیتهای مسافری مختلف برای رفع نیازهای خطوط هوایی در دسترس باشد. اولین نمونه این پرنده DC-9-30 با بدنه بلندتر، در سال ۱۹۶۷ توسط شرکت هواپیمایی ایسترن ایرلاینز وارد خدمت عملیاتی شد که به آن به چشم جایگزینی برای بوئینگ ۷۳۷ نگاه میکردند. طول بدنه آخرین نمونه DC-9-40 نزدیک به 2 متر از نمونه ۳۰- بلندتر بود و میتوانست ۱۲۵ مسافر را در خود جای دهد. این پرنده توسط شرکت هواپیمایی SAS اسکاندیناوی در سال ۱۹۶۸ وارد خدمت عملیاتی شد.
با توجه به اینکه شرکتهای هواپیمایی همچنان هواپیماهای باریکپیکر دو موتوره با ظرفیت بیشتر را ترجیح میدادند، مکدانل داگلاس، شروع به کار بر روی یک نمونه طویلتر از هواپیما با موتورهای بزرگتر، کابین جدید و حداکثر وزن برخاست بیشتر کرد و بدین ترتیب، نمونه DC-9-50 متولد شد. معکوسکنندههای رانش هواپیما 17 درجه به داخل زاویه دارند که باعث میشود آن را از نظر بصری از انواع قبلی متمایز کند. مکدانل داگلاس این ویژگی طراحی را به درخواست ایر کانادا معرفی کرد و بعدا بر روی نمونههای DC-9 قدیمی اعمال کرد.
با گنجایش 139 مسافر، هواپیمای DC-9-50 در اوت 1975 به خدمت عملیاتی شرکت ایسترن ایرلاینز درآمد. مکدانل داگلاس در مجموع 96 فروند هواپیمای DC-9-50 را تولید و عرضه کرد و تعداد محدودی از آنها امروزه در سراسر جهان، عمدتا در پروازهای باری در خدمت عملیاتی هستند.
پس از ادغام دلتا ایرلاینز و نورثوست ایرلاینز در سال 2008، این شرکت ناوگانی از هواپیماهای مکدانل داگلاس DC-9 داشت که بسیاری از آنها بیش از 30 سال از عمرشان گذشته بود. علیرغم اینکه خطوط هوایی در حال روی آوردن به سمت ایرباس A319 با بهرهوری ۲۷ درصدی در مصرف سوخت بودند، دلتا ایرلاینز به پرواز عملیاتی با DC-9 ادامه داد. این شرکت آخرین پرواز تجاری DC-9 را از فرودگاه بینالمللی مینیاپولیس-سنتپل به فرودگاه بینالمللی هارتسفیلد-جکسون آتلانتا در ژانویه 2014 انجام داد.
خانواده هواپیماهای DC-9 در طول عمر خود، در بیش از 270 سانحه و حادثه، شامل 156 مورد آسیب جدی داشتند که جان بیش از 3600 نفر را گرفت. آخرین سانحه DC-9 در 15 آوریل 2008 اتفاق افتاد، زمانی که یک هواپیمای DC-9-51 شرکت هواپیمایی هِوا بورا ایرویز در یک منطقه مسکونی و تجاری در شهر گوما در جمهوری دموکراتیک کنگو سقوط کرد. در این حادثه، سه سرنشین هواپیما به همراه 37 نفر از ساکنین اصلی کشته شدند.
طراحیDC-9 تا آنجا تکامل یافت که بهعنوان مبنایی برای طراحی هواپیماهای دیگر با موتورهای نصبشده در عقب که هنوز در خدمت عملیاتی هستند، از جمله مکدانل داگلاس MD-80 و بوئینگ 717، قلمداد میشود. سه شرکت هواپیمایی در سراسر جهان که هنوز از کاربران بوئینگ بی717 هستند شامل دلتا ایرلاینز، هاوایین ایرلاینز و کانتاس لینک هستند و دادههای صنایع هوانوردی نشان میدهد که ناوگان این شرکتها به ترتیب شامل 90، 19 و 9 فروند هواپیمای بوئینگ 717 است.
با این حال، بعید است بوئینگ 717 برای مدت طولانیتری حداقل به عنوان یک هواپیمای مسافربری پرواز کند، چراکه دلتا ایرلاینز و کانتاس لینک قصد دارند این پرنده را در دو سال آینده بازنشسته کنند. بوئینگ 717 احتمالا با هواپیماهای مدرنتر خانواده ایرباس A320 و A220 جایگزین خواهد شد.
منبع:
