در حال بررسی...موتور PD-14 در برابر موتور PS-90A
بنابر گزارش رسانه‌های روسی، تقاضا برای موتورهای هوایی PS-90A در حال افزایش است. این روند با سرعت‌گرفتن پروژه‌های توسعه هواپیماهای بومی جدید نسبت مستقیم دارد. همچنین بهسازی موتور PS-90A به‌طور مستمر دنبال می‌شود. در عین حال، هنوز به روشنی نمی‌توان در مورد برنامه تولید انبوه نمونه‌های ارتقایافته توسط پرم موتورز اظهارنظر قطعی کرد.
دوگزینه اصلی برای نصب نمونه ارتقایافته PS-90A وجود دارد که شامل اولین فروند بستر تست پرنده توپولف-۲۱۴ روزآمدشده محصول شرکت هواپیماسازی کازان و اولین نمونه پیش‌تولیدی هواپیمای ایلیوشن-۹۶-۴۰۰ام هستند. تاکنون هیچ کدام از این دوپرنده به موتور مذکور مجهز نشده‌اند.
دو هواپیمای مذکور در پیکربندی کنونی خود، متقاضیان زیادی در بازار روسیه ندارند. این در حالی است که جت مسافربری MC-21 مجهز به موتورهای روزآمد نسل پنجم PD-14 با اقبال بیشتری در میان کاربران روسی مواجه شده‌است.
موتور PS-90A که در سال ۱۹۸۹ ساخته شد، اولین و شاید تنها موتور توربوفن دو محوره روسی به صورت سری در کلاس خود است که گواهینامه‌های نوع و گواهینامه ایتاپس را از مراجع اروپایی دریافت می‌کند. این بدان معنا است که اولین پروازهای مسافربری بین‌المللی توسط هواپیماهای روسی مجهز به این موتورها بدون محدودیت انجام خواهد شد.
موتورهای PS-90A امروزه بر روی هواپیماهای توپولف-۲۰۴، توپولف-۲۱۴، ایلیوشن-۹۶ و ایلیوشن-۷۶ نصب شده‌است. این موتور دارای بروزرسانی‌های متعددی از جمله نمونه پایه PS-90A و تغییرات بعدی آن به ترتیب شامل PS-90A1، PS-90A2، PS-90A3 است. البته یکی از پرفروش‌ترین‌های نمونه‌های آن PS-90A-76 است که بطور خاص برای جایگزینی با موتورهای قدیمی D-30KP نصب‌شده بر روی ایلیوشن-۷۶ ساخته شده‌است.
بخوانید: “آزمایش نصب موتور PD-14 بر روی جت مسافربری بومی جدید روسیه“
موتور سری PS-90A3، یکی از پیشرفته‌‌ترین آنها از لحاظ افزایش دوام و بازده اقتصادی است. با این حال، استفاده تجاری از آن هنوز صورت گرفته‌است. این موتور که بطور خاص برای توپولف-۲۰۴اس‌ام با مشارکت پرت‌اندویتنی آمریکا طراحی شده، اساسا یک نمونه قوی‌تر و مقرون به صرفه‌تر از PS-90A2 است که در سال ۲۰۰۹ موردتایید قرار گرفت.
در حالی که پروژه توسعه نمونه PS-90A2 تداوم داشت، چندین هواپیمای روسی مجهز به نمونه اولیه PS-90A گواهینامه صلاحیت پروازی دریافت کرده، به تولید انبوه رسیده و عملیاتی شدند. پرم موتورز قصد داشت این موتور را در اوایل دهه ۱۹۹۰ به یک سطح روزآمد و رقابتی‌تر بروزرسانی کند. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، سازندگان موتور پرم در سال ۱۹۹۳ با حمایت وزارت صنعت و تجارت روسیه و با همکاری پرت‌اندویتنی، امکان ارتقا PS-90A را موردبررسی قرار دادند.
علاوه بر این، پرت‌اندویتنی قبلا از شرایط بحرانی بخش هوایی روسیه و همچنین ایرادات و مشکلات PS-90A آگاه بود و پیشنهاد همکاری داد. به منظور تولید یک هواپیمای روزآمد با دو خدمه بر اساس نمونه توپولف-۲۰۴ به ارتقاء فوری موتور هواپیما نیاز بود.
پرت‌اندویتنی موافقت کرد که در این پروژه تنها در ازای تصاحب ۵۰ درصد مالکیت شرکت آویادویگاتل توسط شرکای آمریکایی و شراکت در شرکت مهم راهبردی پرم موتورز همکاری کند. در همان زمان خطوط هوایی روسیه، هواپیماهای مسافربری بوئینگ آمریکایی را خریداری می‌کردند.
همچنین شایان ذکر است که به دلیل کمبود بودجه، شرکت پرم موتورز موتور جدید PS-90A را بین سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ به بازار عرضه نکرد. بنابر اعلام رسانه‌های روسی، برای نشان‌دادن غیررقابتی‌بودن PS-90A، پرت‌اندویتنی یک موتور جدید تولیدی را به قیمت ۳.۳ میلیون دلار از طریق واسطه‌ها خریداری کرد. در طول آزمایش، موتور PS-90A مهندسان پرت‌اندویتنی را شگفت‌زده کرد. برای تکمیل پروسه ارزیابی در سلول تست، موتور پایه PS-90A به یک سلول تست در آلمان ارسال شد.
بخوانید: “تعویق آزمایش موتور روسی PD-14 بر روی جت مسافربری بومی روسیه”
این موتور با یک سامانه کنترل دیجیتال الکترونیکی، اجزای مختلف و حسگرها مجهز شد و مورد آزمایش قرار گرفت. نتایج آزمایش نشان داد که PS-90A موتور نسبتا خوبی بوده و با تغییرات بیشتر و رفع ایرادهای آن، می‌توانست به یک پیشنهاد بسیار رقابتی تبدیل شود.
به‌عنوان بخشی از برنامه ارتقا این موتور به نمونه PS-90A2 در دهه ۲۰۰۰، اجزای توربین پرفشار ساخته‌شده از آلیاژ تک کریستال جدید با فناوری پوشش سرامیکی جایگزین شد. محفظه احتراق آن همچنین یک پوشش فلزی-سرامیکی دریافت کرد. علاوه بر این، اکثر قطعات، اجزا و مجموعه‌ها با قطعات وارداتی جایگزین شدند. نوع موتور جدید PS-90A2، همچنین دارای یک سامانه کنترل موتور دیجیتال کامل از نوع فدک بود.
آزمایش‌های انجام‌شده نشان داد که قابلیت اطمینان موتور ارتقایافته در حالی که ویژگی‌های جرمی و ابعادی خود را حفظ می‌کند، افزایش یافته‌است. بطور همزمان، در موتور مذکور حجم عملیات تعمیر و نگهداری به نصف کاهش یافت و هزینه نگهداری طول عمر تا ۴۰ درصد کاهش پیدا کرد. علاوه بر این، گزینه افزایش نیروی پیشران موتور از ۱۶ به ۱۸ تن در دسترس قرار گرفت.
پس از انجام موفقیت‌آمیز آزمایش‌های پروازی، بستر تست پرنده توپولف-۲۰۴ال‌ال، گواهینامه برای موتور PS-90A2 در ۲۹ دسامبر ۲۰۰۹ صادر شد. در سال ۲۰۱۰، این موتورها نیروی پیشران هواپیمای توپولف-۲۰۴اس‌ام، اولین نمونه روزآمدشده هواپیما با خدمه دو نفره را تامین کردند. در همین حال، ساخت جدیدترین نمونه توپولف-۲۰۴اس‌ام آغاز شد. هدف طراحان این بود که هواپیمای جدید را برای صادرات آماده کنند، با توجه به اینکه این هواپیما با هواپیماهای غربی در آن زمان قابل رقابت بود.
با این حال، وزارت امور خارجه آمریکا که نگران این وضعیت بود، محدودیت‌های شدیدی را برای فروش این موتورها اعمال کرد، به این دلیل که شرکت پرت‌اندویتنی مالک حقوق مالکیت معنوی بود. در نتیجه، صادرات توپولف-۲۰۴اس‌ام با موتورهای PS-90A2 بدون مجوز آمریکا غیرممکن بود. دولت آمریکا اساسا نگران این موضوع بود که بخش هواپیماهای روسیه مجهز به این موتورها، ممکن است در نهایت سهمی از بازار هوانوردی تجاری غیرنظامی دنیا را به خود اختصاص دهد.
بخوانید: “دفتر طراحی ریبینسک – ۸۵ سال ساخت موتور هواپیما و توربین روسیه”
آمریکا اعلام کرد که هواپیمای توپولف-۲۰۴اس‌ام تنها در بازار داخلی روسیه می‌تواند عرضه شود، به ویژه با توجه به اینکه شرکت‌های آمریکایی اکثر تجهیزات داخل هواپیما را تامین می‌کنند. علاوه بر این، هواپیمای توپولف-۲۰۴اس‌ام هزینه بسیار کمتری نسبت به هواپیماهای خارجی در همان کلاس دارد. با این حال، شرکت آویادویگاتل نتیجه را پیش‌بینی کرد و بر اساس آن نمونه روسی مشابهی یعنی موتور PS-90A3 را ساخت.
پس از ساخت و آزمایش اولین نمونه اولیه PS-90A3، مشخص شد که نمونه جدید روسی تمامی ویژگی‌های موتور PS-90A2 را حفظ کرده و در عین حال شباهت‌هایی با نمونه آمریکایی دارد. تاییدیه موتور PS-90A3 در ژانویه ۲۰۱۱ صادر شد.
در همان سال، پرت‌اندویتنی بخشی از سرمایه مجاز خود را فروخت و از شرکت موتورسازی پرم خارج شد. در سال ۲۰۱۲، هنگام رونمایی از PS-90A3، روسیه از نصب این نوع موتورها بر روی هواپیماهای جدید ایلیوشن-۹۶، توپولف-۲۰۴ و توپولف-۲۱۴ خبر داد. روستک در سال ۲۰۱۴ اعلام کرد که تمام حقوق مالکیت معنوی موتور PS-90A2 را از پرت‌اندویتنی خریداری کرده و تولید سری نوع PS-90A3 را بدون هیچ محدودیتی آغاز خواهد کرد.
با این وجود، در سال ۲۰۲۴، اولین هواپیمای پهن‌پیکرروزآمد ایلیوشن-۹۶-۴۰۰ام اولین پرواز خود را با استفاده از موتورهای PS-90A1 انجام داده‌است. در سال ۲۰۰۷، طراحی و صدور گواهینامه این موتور برای نمونه مسافربری ایلیوشن-۹۶-۴۰۰تی منجر به افزایش نیروی پیشران تا ۱۷.۴ تن شد. کاربران داخلی قبلا اعلام کرده‌اند که آنها فقط به ایلیوشن-۹۶-۴۰۰ام دو موتوره با موتورهای PD-35 نیاز دارند، بنابراین هیچ خریدار بالقوه‌ای برای ایلیوشن-۹۶-۴۰۰ام چهار موتوره وجود ندارد.
ساخت موتورهای PS-90A3 برای توپولف-۲۱۴ نیز آنطور که انتظار می‌رفت به طور مناسبی پیش نمی‌رود. مهمترین نیازهای آئروفلوت برای توپولف-۲۱۴، طراحی مجدد کابین خلبان برای دو خدمه، بدنه هوای سبک‌تر و جدیدترین انواع موتورهای PS-90A3 است. تولید نمونه عملیاتی موتور PS-90A3 هرگز اتفاق نیفتاد. شرکت پرم موتورز در حال حاضر موتورهای پایه PS-90A را برای مطابقت با مشخصات جدید قبل از ارائه آنها به‌عنوان نمونه‌های جایگزین اصلاح می‌کند.
با این حال، هیچ سفارش بزرگی برای توپولف-۲۱۴ وجود ندارد و تاسیسات پرم موتورز با توسعه موتورهای‌های جدیدتر PD-14، با وجود تحویل پیش‌بینی‌شده ۲۷۰ هواپیمای MC-21 تا سال پر شده‌است. تنها امید موتور این است که شرکت کازان توپولف-۲۱۴ را برای مطابقت با مشخصات فعلی تغییر دهد و در عین حال تقاضای شرکت‌های هواپیمایی داخلی را حفظ کند.
منبع:
