سوانح هوایی از تلخترین رویدادها به شمار میروند که توجه طیف وسیعی از جامعه را به خود جلب میکنند. فارغ از آثار تکاندهنده اجتماعی این سوانح، آموزههای فنی و عملیاتی از آنها به عنوان عاملی تعیینکننده و موثر برای بهبود مستمر نظام کیفی حاکم بر صنعت حمل و نقل هوایی و افزایش ایمنی پرواز به شمار میرود.
در این مجموعه مقالات، به زبانی ساده مهمترین سوانح هوایی تاریخ پرواز مرور میشود که نقص عملکرد یا بروز اشکال فنی در موتور هواپیما به عنوان یکی از عوامل موثر در سانحه شناخته شده باشد. البته ذکر این نکته ضروری است که هرگز نمیتوان تنها یک عامل را به عنوان علت اصلی بروز سانحه هوایی معرفی کرد، بلکه زنجیره وقایع و عوامل مختلف منجر به بروز سانحه میشود.
هواپیمای توپولف 154بی-2 شرکت آئروفلوت، فرودگاه کارشی ازبکستان را برای پرواز به مقصد نهایی لنینگراد از طریق فرودگاه یوفا روسیه ترک کرد. پرواز شماره 7425 با 200 نفر سرنشین، بهعنوان یک پرواز مسافربری برنامهریزیشده منطقهای، سر وقت از فرودگاه مبدا در ازبکستان انجام شد. خدمه پروازی توپولف-154 شرکت آئروفلوت با سرعتی معادل 400 کیلومتر در ساعت تا ارتفاع 38000 پایی اوج گرفتند.
بر اساس دستورالعمل پروازی، این هواپیما در شرایط اندکی بیش از سرعت واماندگی محاسبهشده برای توپولف-154 بود. لحظاتی بعد، در حالی که هواپیما در حال سیر در ارتفاع از پیش تعیینشده قرار داشت، سرعت کم هواپیما موجب بروز لرزش در آن شد. تحلیل خدمه پروازی از این واقعه بر احتمال واماندگی موتور هواپیما متمرکز بود.
بر این اساس، خلبان قدرت موتور را به وضعیت درجا کاهش داد و این خطای مهلک آغاز زنجیرهای از وقایع بود که نهایتا با سقوط هواپیما توام شد. کاهش توان موتور در وضعیت سیر باعث شد سرعت هواپیما تا 290 کیلومتر بر ساعت کاهش یابد و در حالی که خدمه پروازی تلاش داشتند ارتفاع را حفظ کنند، توپولف-154 دچار واماندگی شد.
سپس هواپیما وارد مانور مخرب فروچرخی (اسپین) تخت شد و این مسیر را تا لحظه برخورد به زمین ادامه داد. پرواز شماره 7425، ناکام از رسیدن به مقصد در نزدیکی شهر اوچکودوک در خاک ازبکستان سقوط کرد و هر 9 نفر خدمه و همه 191 نفر مسافر آن جان باختند. این هواپیما نخستین پرواز خود را در سال 1978 انجام داده بود. این تراژدی تلخترین سانحه هوایی در تاریخ هوانوردی ازبکستان به شمار میرود.
کشور سازنده: روسیه
شرکت سازنده: توپولف
نوع: جت مسافربری
تعداد و نوع موتور: 3 موتور توربوفن
حداکثر وزن برخاست: 104000 کیلوگرم
تاریخ اولین پرواز: 1968
تعداد کل فروندهای تولیدی: 1026
تاریخ اولین سانحه عمده: 19 فوریه 1973
تعداد کل سوانح عمده: 67
تعداد کل تلفات سوانح عمده: 2984
وضعیت فعلی:عملیاتی (توقف تولید)
منبع:
نوید مقصودی، مهمترین سوانح هوایی ایران و جهان کنکاش در علل وقوع و درس های آموخته، انتشارات اندیشگاه فناوری های نوین،1394
فاجعه در سائوپائلو؛ کابوس برای فوکر ۱۰۰ (سوانح هوایی بخش اول)
نقص فنی موتور؛ فاجعه در کانو (سوانح هوایی بخش دوم)
واماندگی پره کمپرسور؛ قاتل غول آنتونوف (سوانح هوایی بخش سوم)
