نقص مرگبار در سامانه کنترل سوخت موتور توربوفن JT15D (سوانح هوایی بخش دوازدهم)

سوانح هوایی از تلخ‌ترین رویدادها به شمار می‌روند که توجه طیف وسیعی از جامعه را به خود جلب می‌کنند. فارغ از آثار تکان‌دهنده اجتماعی این سوانح، آموزه‌های فنی و عملیاتی از آن‌ها به عنوان عاملی تعیین‌کننده و موثر برای بهبود مستمر نظام کیفی حاکم بر صنعت حمل و نقل هوایی و افزایش ایمنی پرواز به شمار می‌رود.

در این مجموعه مقالات، به زبانی ساده مهم‌ترین سوانح هوایی تاریخ پرواز مرور می‌شود که نقص عملکرد یا بروز اشکال فنی در موتور هواپیما به عنوان یکی از عوامل موثر در سانحه شناخته شده باشد. البته ذکر این نکته ضروری است که هرگز نمی‌توان تنها یک عامل را به عنوان علت اصلی بروز سانحه هوایی معرفی کرد، بلکه زنجیره وقایع و عوامل مختلف منجر به بروز سانحه می‌شود.

یک فروند جت سبک خصوصی سِسنا 500 سایتیشن، در مسیر بازگشت برای فرود اضطراری در فرودگاه بیگین هیل لندن سقوط کرد و تمام 5 سرنشین آن کشته شدند. در آخرین روز یکشنبه در ماه مارس 2008، هواپیمای سِسنا 500 پس از دریافت مجوزهای لازم، خزش روی باند فرودگاه بیگین هیل برای آغاز مانور برخاست را شروع کرد. تنها یک دقیقه بعد از جدا شدن چرخ‌های این جت سبک، خلبان پرواز از برج مراقبت درخواست فرود اضطراری کرد.

مسئول کنترل برج مراقبت تلاش کرد علت ماجرا را جویا شود که در پاسخ خدمه پروازی اعلام کردند صدای لرزش شدیدی از موتورهای هواپیما به گوش می‌رسد. هواپیما که به شدت در حال کاهش ارتفاع بود، از سطح پروازی 1200 پایی وارد سقوطی مرگبار به سمت فرودگاه شد که در نتیجه آن، هواپیمای سایتیشن پس از برخورد با سقف چندین خانه در منطقه مسکونی نزدیک فرودگاه با برخورد بال چپ به پارکینگ یکی از واحدهای مسکونی متوقف شد و بلافاصله شعله‌های آتش زبانه کشید.

بررسی قطعات به‌جامانده از هواپیما و بازسازی مسیر پروازی با دقت انجام شد و کارشناسان سازمان هواپیمایی کشوری انگلستان با تلاش بسیار وضعیت موتورها قبل از سانحه را شبیه‌سازی کردند. نتیجه این تلاش‌ها به هیچ عنوان نشانه‌ای از برخورد پرنده یا اصابت شیء خارجی با موتور را نشان نمی‌داد.

در گزارش بررسی سانحه اعلام شده که یک نقص فنی احتمالی در دهانه ورودی موتور ممکن است منجر به نوسان شدید آن شده باشد. همچنین یک اتصال پرچی جداشده از دسته قطع سوخت موتور سمت چپ، احتمالا موجب خاموشی غیرارادی این موتور شده‌است.

بررسی دقیق وقایع قبل از سقوط این هواپیما در فرودگاه بیگین هیل لندن نشان می‌دهد که 70 ثانیه قبل از برخورد این پرنده با ساختمان مسکونی، هر دو موتور هواپیما به طور کامل از کار افتاده بودند و در آخرین لحظات قبل از سقوط، تلاش برای روشن کردن موتور شماره 2 موفق نبوده و نیروی پیشران تولیدی این موتور در آن لحظه برای جلوگیری از وقوع این سانحه کافی نبوده‌است.

این هواپیما به دو موتور توربوفن کوچک جِی‌تی15دی-1ای محصول پرت‌اندویتنی مجهز است و در زمان سانحه بیش از 5800 ساعت پروازی را به ثبت رسانده بود. عمر عملیاتی هواپیما در زمان سانحه 33 سال گزارش شده‌است.