موتور بومی توربوشفت تیاس1400، توسط متخصصان شرکت صنایع موتورسازی توساش، وابسته به شرکت صنایع هوافضای ترکیه تیاِیآی توسعه یافتهاست. انتظار میرود این موتور بر روی نخستین بالگرد بومی چندمنظوره ترکیه، موسوم به تی625 گاکبی نصب شود. بنابر سیاستهای دولت ترکیه، دستیابی به توانمندی توسعه انواع موتورهای توربینی هوایی به عنوان یک اولویت برای شرکت صنایع هوافضایی ترکیه تعریف شدهاست. بالگرد دو موتوره تی625 در کلاس پرندههای 6 تنی، برای انجام طیف وسیعی از ماموریتها در شرایط آب و هوایی مختلف و در محیطهای متفاوت طراحی شدهاست. نمونههای اولیه پیشتولیدی تی625 به موتورهای توربوشفت محصول رولزرویس و هانیول با توان 1373 اسب بخار مجهز شدهاند. پروژه توسعه موتور توربوشفت بومی ترکیه از سال 2017 کلید خورد و پس از پایان مراحل آزمایش و ارزیابی اولیه این موتور با توان 1660 اسب بخار، انتظار میرود نصب آن بر روی نمونههای تولیدی و عملیاتی بالگرد تی625 به زودی آغاز شود.
انتظار میرود موتور تی625، نیروی پیشران بالگرد شناسایی تاکتیکی تی129 دیگر محصول توسعهیافته توسط شرکت صنایع هوافضایی ترکیه را نیز تامین کند. همچنین نمونه توربوپراپ این موتور بر روی هواپیمای آموزشی هارکاش نصب خواهد شد. شرکت توساش در حال حاضر بیش از 1500 قطعه مختلف برای 50 موتور هوایی را تحتلیسانس تولیدکنندگان اصلی و همچنین بر اساس محصولات بومی خود تولید میکند. این شرکت یکی از اصلیترین تامینکنندگان قطعات موتورهای توربوفن روزآمد لیپ است که بر روی هواپیماهای مسافربری نسل جدید ایرباس320 نئو، بوئینگ 737مَکس و کومک سی919 نصب شدهاست. توساش طی 6 سال گذشته، ده پروژه توسعه موتورهای مختلف شامل چهار موتور دیزلی، دو موتور بنزینی و چهار موتور جت را توسعه دادهاست. پنج مورد از این موتورها به تولید انبوه رسیداند و برای استفاده به مشتریان عرضه شدهاند.
بنابر ادعای مدیران ارشد این شرکت ترکیهای، تاکنون بیش از 30 هزار ساعت پرواز عملیاتی توسط موتورهای تولید شده بومی این مجموعه ثبت شدهاست. تولید موتور توربوشفت تی70 برای بالگرد چندمنظوره ترکیه موسوم به تییواچپی تحتلیسانس جنرال الکتریک در این مجموعه انجام میشود و بیش از 50 درصد قطعات ساخت ترکیه هستند. برآوردهای دولت ترکیه نشان میدهد با نصب موتورهای توربوشفت بومی بر روی بالگردهای چند منظورهای ترکیهای، دستکم سالی 60 میلیون دلار در بهرهبرداری از این پرندهها، صرفهجویی برای کشور به ارمغان خواهد آمد.
منبع:
*تامین توربین بخار برای مشتری در ترکیه توسط دوسان اسکودا
*پروژه نیروگاهی بزرگ روسیه برای شرکت انکا ترکیه
