هواپیماهای دارای موتور توربوفن GE90
طراحی هواپیمای بوئینگ 777 به گونهای است که شبیه هیچ هواپیمای مسافربری پهنپیکری دیگری نیست و برد و بهرهوری سوخت آن بطور بیسابقهای بهبود یافتهاست. ظرفیت بالای این جت مسافربری، مشابه هواپیماهای چهار موتوره قدیمی، تنها به دلیل داشتن دو موتور، منجر به صرفهجویی در مصرف سوخت شدهاست.
با این حال، طراحی چنین هواپیمایی کاملا چالشبرانگیز بود و به مهندسی جدید برای ساخت موتورهایی برخلاف آنچه که در دنیای صنعت هوانوردی تا به حال دیده شده، نیاز داشت. مهندسان بوئینگ به موتوری قدرتمندتر و کارآمدتر از هر نمونه قدیمی، نیاز داشتند.
در نتیجه، سازنده هواپیما با تولیدکننده موتور شرکت جنرال الکتریک، قراردادی را برای ساخت موتور جت پرقدرت برای ورود به خدمت تجاری منعقد کرد، عنوانی که امروزه (البته احتمالا برای مدت طولانی) حفظ شدهاست.
یک پیشینه منحصر به فرد
در دهه 1980، جنرال الکتریک معتقد بود که برای افزایش بهرهوری موتور، نیاز به توسعه فناوریهای جدید مانند موتورهای پراپفن (موتور روتور باز) است. ناسا برای تحقیق در مورد موتورهای پراپفن یا همان فنهای بدون مجرا، کمک مالی هنگفتی به سازنده آنها ارائه کرد که در نهایت منجر به تولید موتور آزمایشی GE36 شد.
با این حال، این شرکت به زودی متوجه شد که برای دستیابی به بهرهوری سوخت بیشتر، نیازی به بررسی موتورهای پراپفن آزمایشنشده، غیراثباتشده و غیرقابل اعتماد نیست، بلکه نیاز به ساخت موتورهای توربوفن با نسبت گذردهی بالاتر است. در نتیجه، شرکت تصمیم به ساخت یک موتور با نسبت گذردهی بالاتر با نیروی پیشران بین 81 هزار تا 115 هزار پاوند کرد.
این موتور در سال 1995 برای بریتیش ایرویز وارد خدمت عملیاتی شد و سازنده جنرال الکتریک به ارتقا موتور در مدت سه سال ادامه داد. این موتور اساسا برای خانواده بوئینگ 777 طراحی شد، اما بعدا بر روی طراحیهای موتور GEnx که نیروی پیشران بوئینگ 787 و 747-8 را تامین میکند، موتور GE9X نصبشده بر روی بوینگ 777اکس و موتور آلینس GP7000 نصبشده بر روی ایرباس A380 نیز تاثیر گذاشت. در اینفوگرافیک زیر برخی از مشخصات موتور GE90 به نمایش درآمدهاست.
هواپیمای سازگار با موتور توربوفن GE90
در نوامبر 1995، اولین پرواز تجاری با موتور GE90 توسط بریتیش ایرویز از فرودگاه هیترو لندن به دبی انجام شد. مدل موتور مورداستفاده در این هواپیما GE90-94B بود. این موتور برای تامین نیروی پیشران هواپیماهای بوئینگ ۲۰۰-۷۷۷ و بوئینگ ۳۰۰-۷۷۷ طراحی شده بود. از آن زمان، بیش از 70 شرکت هواپیمایی از این موتور و نوع ارتقایافته آن یعنی GE90-115B استفاده کردهاند. موتور GE90-94B دارای نیروی پیشران 94 هزار پاوند است، در حالی که GE90-115B اولین موتور در کلاس 100 هزار پاوند نیروی پیشران بود.
جنرال الکتریک این موتور را بطور خاص برای هواپیماهای بوئینگ 777 طراحی کرد، اما این هواپیما با انواع دیگر موتورها سازگار است. بنابراین، کاربران گزینههای موتور متفاوتی را از دیگر سازندگان در دسترس دارند. برای مثال موتورهای رولزرویس و پرتاندویتنی دیگر گزینههای اصلی برای نصب بر روی بوئینگ 777 هستند. موتورهای GE90 قادر به تامین نیروی پیشران تمامی نمونههای هواپیمای بوئینگ 777 هستند.
” بخوانید: موتورهای خانواده GE90 برای نصب روی بوئینگ ۷۷۷ “
بیست سال از تکامل موتور موتور توربوفن GE90
جنرال الکتریک نسل بعدی GE90 را در سپتامبر 2002 عرضه کرد، زمانی که GE90-115B اولین پرواز آزمایشی خود را انجام داد. برای نسل بعدی هواپیماهای بوئینگ 777 به موتور قدرتمندتری نیاز بود. این مدل دارای نیروی پیشران بالاتری نسبت به نمونه قبلی خود است و برای هواپیماهای دوربرد مانند بوئینگ 777-300ER و بوئینگ 777-200LR طراحی شدهاست.
همانطور که قبلا اشاره شد، جنرال الکتریک تنها تامینکننده موتور برای هواپیماهای ذکرشده و بوئینگ 777اف پس از انتخاب بوئینگ برای تولید موتور با نیروی پیشران بالاتر است. موتور GE90-115B موتور انحصاری این هواپیماها بوده و دارای نیروی پیشران تا 115300 پاوند است. ایرفرانس، ژاپن ایرلاینز، آل نیپون ایرویز، ایوا ایر و چندین شرکت لیزینگ هواپیما اولین خطوط هوایی بودند که این هواپیماها را با موتور جدید سفارش دادند.
با وجود هزاران هواپیمای مجهز به GE90، تعجبی ندارد که مدیران این شرکت از موفقیت مداوم آن هیجان زده باشند. با این وجود، علیرغم حضور قابلتوجه در سراسر جهان، برای بسیاری آینده برنامه موتور GE90 اهمیت دارد.
نزدیک به 30 سال خدمت
از زمان ورود به خدمت عملیاتی در سال 1995، بیش از سه هزار دستگاه موتور GE90 توسط سازنده تحویل داده شدهاست. بر اساس دادههای منتشرشده، در حال حاضر 1015 هواپیمای فعال در میان 60 شرکت هواپیمایی با موتورها و انواع GE90 وجود دارد. این اعداد در مقایسه با 82 هواپیما در 14 شرکت هواپیمایی با موتورهای رولزرویس و 67 هواپیما در 5 شرکت هواپیمایی با موتورهای پرتاندویتنی است.
موتورهای جنرال الکتریک عمدتا نیروی پیشران انواع هواپیماهای بوئینگ 777 را تامین میکنند. اما از آنجایی که موتور GE9X، یکی از بزرگترین موتورهای جت ساختهشده تاکنون، در حال توسعه است، این امر احتمالا با تکامل بیشتر موتور ادامه خواهد یافت. این موتور برای خانواده هواپیماهای جدید بوئینگ 777X طراحی شده و با دستیابی به نیروی پیشران 134300 پاوندی، رکورددار جهانی است. هنگامی که موتور وارد خدمت عملیاتی میشود، احتمالا موقعیت GE90 را بهعنوان قدرتمندترین موتور در خدمات تجاری غصب خواهد کرد.
منبع:
#جنرال الکتریک #بوئینگ #موتور توربوفن
