موتور ترنت 900 و ترنت XWB رولزرویس، از پیشرفتهترین موتورهای هواپیمای تجاری موجود در بازار به شمار میروند. این موتورها نیروی پیشران دو هواپیمای محبوب شرکت اروپایی ایرباس را تامین میکنند. اما کدامیک از این موتورها از نظر مصرف سوخت بهینهتر است؟
در این نوشتار، به بررسی موتورهای ترنت 900 و ترنت XWB رولزرویس پرداخته میشود. همچنین هواپیماهایی که نیروی پیشران آنها توسط این موتورها تامین میشود، مورد مقایسه قرار میگیرند. در ادامه مشخص میشود که کدامیک از این موتورها بهرهوری بیشتری دارد و بهرهوری اقتصادی آنها بر حسب پارامتر صندلی مایل بر گالن موردارزیابی قرار میگیرد.
موتورهای ترنت 900 و ترنت XWB بر روی کدام هواپیماها نصب شدهاند؟
موتور ترنت 900، یک موتور توربوفن با نسبت گذردهی بالا است که نیروی پیشران هواپیمای بزرگ ایرباس A380 را تامین میکند. صلاحیت پروازی این موتور در سال 2004 توسط آژانس ایمنی هوانوردی اتحادیه اروپا یاسا تایید شد. موتور مذکور در سال 2007 توسط شرکت هواپیمایی سنگاپور ایرلاینز وارد خدمت تجاری گردید. تاکنون، ترنت 900 در نزدیک به نیمی از کل هواپیماهای A380 تحویلدادهشده توسط این شرکت اروپایی بهکار رفتهاست. موتور GP7000 محصول شرکت Engine Alliance گزینه دیگر برای نصب بر روی هواپیمای A380 است.
بزرگترین بهرهبرداران هواپیماهای A380 مجهز به موتور ترنت 900 تا امروز عبارتند از:
در همین حال، موتور ترنت XWB رولزرویس، نیروی پیشران روزآمدترین هواپیمای ایرباس یعنی A350 را تامین میکند. همانند ترنت 900، این موتور نیز یک موتور توربوفن با نسبت گذردهی بالا است. اما توان تولید نیروی پیشران تا ۹۷ هزار پاوند را دارد که آن را به قدرتمندترین موتور در خانواده ترنت تبدیل میکند.
موتور ترنت XWB رولزرویس در سال ۲۰۱۳ گواهینامه صلاحیت پروازی دریافت کرد. این موتور در سال ۲۰۱۵، توسط شرکت هواپیمایی قطر ایرویز با نصب بر روی هواپیمای ایرباس A350 وارد خدمت تجاری شد. این موتور تنها گزینه موجود برای A350 به شمار میرود. بزرگترین بهرهبرداران این هواپیما عبارتند از:
میزان تقریبی صندلی مایل بر گالن
وقتی صحبت از بررسی بهرهوری سوخت یک موتور هواپیمای تجاری به میان میآید، یکی از شاخصها میزان صندلی مایل بر گالن است.
این شاخص هم فاصله طیشده و هم تعداد مسافران هواپیما را در نظر میگیرد و نشان میدهد که یک هواپیما با هر گالن سوخت، چند مایل میتواند پرواز کند. روش محاسبه آن نیز به این صورت است که تعداد صندلیهای موجود در هواپیما در مسافت طیشده ضرب میشود.
بر اساس این محاسبات، موتور ترنت XWB رولزرویس، حدود ۲۵ تا ۳۵ درصد بهرهوری سوخت بیشتری نسبت به ترنت900 در پرواز با مسافت یکسان دارد. ترنت XWB از طراحی سهمحوره پیشرفتهتر برخوردار است و در مقایسه با ترنت 900 بهبودهای چشمگیری در بخشهای حرارتی و آیرودینامیکی دارد. همچنین از مواد پیشرفتهای مانند آلیاژهای نیکل استفاده میکند تا بتواند در دمای عملیاتی بالاتر بهطور پایدار کار کند.
چند دلیل دیگر نیز برای این تفاوت وجود دارد. نخست اینکه ایرباس A380 هواپیمایی بسیار سنگینتر از A350 است. دوم اینکه A350 که تنها با موتورهای ترنت XWB پرواز میکند، دارای دو موتور است، در حالی که A380 از چهار موتور بهره میبرد. موتورها علاوه بر تامین نیروی پیشران، باعث افزایش مصرف سوخت و نیروی پسا نیز میشوند.
درباره ایرباس A380
ایرباس A380 بهراحتی قابل تشخیص است و بیتردید یکی از نمادینترین هواپیماها در تاریخ هوانوردی به شمار میرود. بسیاری این هواپیما را همردیف با بوئینگ 747 و کنکورد میدانند.
این هواپیمای موسوم به سوپرجامبو، نخستین بار در اکتبر ۲۰۰۷ توسط خطوط هوایی سنگاپور وارد خدمت تجاری شد. این پرواز نخست توسط شرکت استار الاینس از فرودگاه چانگی سنگاپور به فرودگاه سیدنی انجام شد.
ایرباس A380 جایگاه ویژه خود را در بازار پیدا کرد. به شرکتهای هواپیمایی این امکان را میداد که صدها مسافر را میان فرودگاههای پررفتوآمد و دارای محدودیت ظرفیت پرواز مانند فرودگاه هیترو لندن جابهجا کنند. در مجموع، ایرباس ۲۵۱ فروند A380 تحویل داد که از این میان، نزدیک به ۲۰۰ فروند همچنان در خدمت تجاری هستند. این هواپیما بهخوبی برای مدل عملیاتی هاب و شبکه پروازی مانند فعالیتهای خطوط هوایی امارات مناسب است. این شرکت مستقر در دبی تقریبا بهتنهایی برنامه A380 را زنده نگه داشته و این امر مرهون دریافت سفارش عظیم برای آنها است.
تولید ایرباس A380 در سال ۲۰۲۱ با همهگیری کرونا پایان یافت. با این حال، پس از بازگشت دوباره صنعت هوایی در دوران پسا کرونا، بسیاری از شرکتها هواپیماهای A380 موجود خود را دوباره وارد خدمت کردند و عملا جانی تازه به آنها بخشیدند. بزرگترین بهرهبردار این هواپیما، یعنی امارات، در حال اجرای یک برنامه نوسازی برای سوپرجامبوهای خود است. قرار است آنها را به جدیدترین کابین پرمیوم اکونومی این شرکت مجهز کند. این شرکت هواپیمایی مستقر در دبی اعلام کرده که قصد دارد ناوگان A380 خود را تا حدود سال ۲۰۴۰ در خدمت نگه دارد.
درباره ایرباس A350
ایرباس A350 هواپیمایی بسیار پیشرفتهتر از A380 از نظر فناوری است و شرکتهای هواپیمایی سراسر جهان از آن در طولانیترین مسیرهای بدون توقف دنیا استفاده میکنند. این هواپیما در ژانویه ۲۰۱۵ همراه با قطر ایرویز وارد خدمت تجاری شد و بهسرعت به یکی از گزینههای محبوب هم برای ایرلاینها و هم مسافران تبدیل گردید. دلیل آن هم هزینههای عملیاتی پایینتر و راحتی بیشتر برای مسافران بود .تا به امروز، ایرباس بیش از ۶۰۰ فروند A350 ساخته و تحویل داده که در این میان، سنگاپور ایرلاینز بزرگترین بهرهبردار آن به شمار میرود.
در آمریکای شمالی، بزرگترین بهرهبردار این هواپیما، شرکت دلتا ایرلاینز است. دلتا ایرلاینز که عضو گروه اسکایتیم است، از هواپیماهای A350 خود برای مسیرهایی مانند فرودگاه بینالمللی هارتسفیلد-جکسون آتلانتا به فرودگاه بینالمللی ژوهانسبورگ استفاده میکند. در حال حاضر، دلتا ایرلاینز تنها از مدل A350-900 استفاده میکند، اما سفارش مدل بزرگتر A350-1000 را نیز دادهاست. انتظار میرود اولین تحویل آن در سال ۲۰۲۶ انجام شود.
شرکت سنگاپور ایرلاینز نمونهای فوقدوربرد از A350-900 را سفارش داد که با نام A350-900ULR شناخته میشود. این ایرلاین تصمیم گرفت از این هواپیما برای برخی از طولانیترین مسیرها از هاب خود در فرودگاه چانگی سنگاپور به فرودگاههایی مانند نیویورک جان اف. کندی، نیوآرک لیبرتی و لس آنجلس استفاده کند. همچنین نمونهای A350-1000ULR نیز در راه است که بهطور ویژه برای کانتاس ساخته شده تا بین سیدنی و لندن و دیگر مسیرهای طولانی پرواز کند.
محبوبیت ایرباس A350 و به تبع آن موتورهای ترنت XWB به نظر نمیرسد که در آینده نزدیک کاهش یابد. شرکت هواپیمایی تازهکار ریاض ایر بهتازگی اعلام کرد که ۲۵ فروند A350-1000 سفارش دادهاست.
بنابر اعلام ریاض ایر، رشد این ایرلاین برای توسعه عربستان سعودی بهعنوان یک هاب هوانوردی از اهمیت حیاتی برخوردار است. انتخاب شرکتهایی در سطح جهانی مانند رولزرویس برای تامین نیروی پیشران ناوگان بزرگ و پهنپیکر آینده ایرباس، تضمینی برای داشتن شرکای مناسب در مسیر تحقق اهداف این ایرلاین است. در همین راستا، امضای تفاهمنامه برای سفارش ۵۰ موتور ترنت XWB-97 رولزرویس که قرار است نیروی پیشران هواپیماهای A350-1000 را تامین کند، اقدامی بسیار راهبردی برای ریاض ایر به شمار میرود.
مقایسه موتورهای ترنت محصول رولزرویس با GE90
هواپیمای بوئینگ 777-300ER، که رقیب سرسخت ایرباس A380 و A350 است، نیروی پیشران آن توسط دو موتور جنرال الکتریک GE90 تامین میشود. این موتورها عملکردی معادل تقریبا ۸۰ تا ۹۰ صندلی مایل بر گالن به هواپیما میدهند که آن را تقریبا در سطح A380 قرار میدهد، اما هنوز کمی عقبتر از A350 است.
موتور GE90 قدرتمندترین موتور جت تجاری جهان است و توان تولید ۱۱۵ هزار پاوند را دارد. همچنین بزرگترین موتور جت در حال خدمت به شمار میرود، اگرچه بهزودی توسط موتورهای GEnx بوئینگ 777اکس پشت سر گذاشته خواهد شد.
درباره موتورهای آینده
با این حال، موتور ترنت XWB و هواپیمای ایرباس A350 ممکن است بهزودی جایگاه خود را بهعنوان کارآمدترین موتور و هواپیما در آسمانها از دست بدهند. هواپیمای بوئینگ 777اکس که نیروی پیشران آن توسط دو موتور GE9X تامین میشود، به نظر میرسد که به کارآمدترین گزینه تبدیل شود. عملکرد آن تقریبا ۱۰۰ تا ۱۱۰ صندلی مایل بر گالن برآورد شدهاست.
همانطور که اشاره شد، موتور جنرال الکتریک GE9X قرار است بزرگترین موتور هواپیمای تجاری ساختهشده تاکنون باشد، زمانی که وارد خدمت عملیاتی شود. اگرچه برنامهریزی فعلی برای سال ۲۰۲۶ است، اما برنامه هواپیمای 777اکس تاکنون با تاخیرهای شدید مواجه شدهاست.
در حال حاضر، موتور ترنت XWB رولزرویس که بر روی ایرباس A350 نصب شده، کارآمدترین موتور هواپیمای تجاری بزرگ در حال خدمت به شمار میرود. عملکرد آن ۹۵ تا ۱۰۵ صندلی مایل بر گالن است. این میزان آن را بهطور چشمگیری جلوتر از ترنت 900 قرار میدهد. عملکرد ترنت 900 حدود ۷۴ تا ۸۰ صندلی مایل بر گالن است.
منبع:
