موتور بومی توربوشفت تیاس۱۴۰۰، توسط متخصصان شرکت صنایع موتورسازی توساش، وابسته به شرکت صنایع هوافضای ترکیه تیاِیآی توسعه یافتهاست. انتظار میرود این موتور بر روی نخستین بالگرد بومی چندمنظوره ترکیه، موسوم به تی۶۲۵ گاکبی نصب شود. بنابر سیاستهای دولت ترکیه، دستیابی به توانمندی توسعه انواع موتورهای توربینی هوایی به عنوان یک اولویت برای شرکت صنایع هوافضایی ترکیه تعریف شدهاست. بالگرد دو موتوره تی۶۲۵ در کلاس پرندههای ۶ تنی، برای انجام طیف وسیعی از ماموریتها در شرایط آب و هوایی مختلف و در محیطهای متفاوت طراحی شدهاست. نمونههای اولیه پیشتولیدی تی۶۲۵ به موتورهای توربوشفت محصول رولزرویس و هانیول با توان ۱۳۷۳ اسب بخار مجهز شدهاند. پروژه توسعه موتور توربوشفت بومی ترکیه از سال ۲۰۱۷ کلید خورد و پس از پایان مراحل آزمایش و ارزیابی اولیه این موتور با توان ۱۶۶۰ اسب بخار، انتظار میرود نصب آن بر روی نمونههای تولیدی و عملیاتی بالگرد تی۶۲۵ به زودی آغاز شود.
انتظار میرود موتور تی۶۲۵، نیروی پیشران بالگرد شناسایی تاکتیکی تی۱۲۹ دیگر محصول توسعهیافته توسط شرکت صنایع هوافضایی ترکیه را نیز تامین کند. همچنین نمونه توربوپراپ این موتور بر روی هواپیمای آموزشی هارکاش نصب خواهد شد. شرکت توساش در حال حاضر بیش از ۱۵۰۰ قطعه مختلف برای ۵۰ موتور هوایی را تحتلیسانس تولیدکنندگان اصلی و همچنین بر اساس محصولات بومی خود تولید میکند. این شرکت یکی از اصلیترین تامینکنندگان قطعات موتورهای توربوفن روزآمد لیپ است که بر روی هواپیماهای مسافربری نسل جدید ایرباس۳۲۰ نئو، بوئینگ ۷۳۷مَکس و کومک سی۹۱۹ نصب شدهاست. توساش طی ۶ سال گذشته، ده پروژه توسعه موتورهای مختلف شامل چهار موتور دیزلی، دو موتور بنزینی و چهار موتور جت را توسعه دادهاست. پنج مورد از این موتورها به تولید انبوه رسیداند و برای استفاده به مشتریان عرضه شدهاند.
بنابر ادعای مدیران ارشد این شرکت ترکیهای، تاکنون بیش از ۳۰ هزار ساعت پرواز عملیاتی توسط موتورهای تولید شده بومی این مجموعه ثبت شدهاست. تولید موتور توربوشفت تی۷۰ برای بالگرد چندمنظوره ترکیه موسوم به تییواچپی تحتلیسانس جنرال الکتریک در این مجموعه انجام میشود و بیش از ۵۰ درصد قطعات ساخت ترکیه هستند. برآوردهای دولت ترکیه نشان میدهد با نصب موتورهای توربوشفت بومی بر روی بالگردهای چند منظورهای ترکیهای، دستکم سالی ۶۰ میلیون دلار در بهرهبرداری از این پرندهها، صرفهجویی برای کشور به ارمغان خواهد آمد.
منبع:
*تامین توربین بخار برای مشتری در ترکیه توسط دوسان اسکودا
*پروژه نیروگاهی بزرگ روسیه برای شرکت انکا ترکیه