در حال بررسی...سوانح هوایی از تلخ‌ترین رویدادها به شمار می‌روند که توجه طیف وسیعی از جامعه را به خود جلب می‌کنند. فارغ از آثار تکان‌دهنده اجتماعی این سوانح، آموزه‌های فنی و عملیاتی از آن‌ها به عنوان عاملی تعیین‌کننده و موثر برای بهبود مستمر نظام کیفی حاکم بر صنعت حمل و نقل هوایی و افزایش ایمنی پرواز به شمار می‌رود. در این مجموعه مقالات، به زبانی ساده مهم‌ترین سوانح هوایی تاریخ پرواز مرور می‌شود که نقص عملکرد یا بروز اشکال فنی در موتور هواپیما به عنوان یکی از عوامل موثر در سانحه شناخته شده باشد. البته ذکر این نکته ضروری است که هرگز نمی‌توان تنها یک عامل را به عنوان علت اصلی بروز سانحه هوایی معرفی کرد، بلکه زنجیره وقایع و عوامل مختلف منجر به بروز سانحه می‌شود.
هواپیمای دی‌سی-۹ شرکت هواپیمایی میدوِست اِکسپرس، در یک پرواز برنامه‌ای در روز جمعه ۶ سپتامبر ۱۹۸۵، از میلواکی عازم اّتلانتا بود و در این مسیر، توقفی در شهر مدیسون داشت. پنج دقیقه قبل از ساعت دو بعد از ظهر، هواپیما بدون مشکلی بخش اول پرواز خود را به پایان رساند و در مدیسون فرود آمد.
در بخش دوم، پرواز شماره ۱۰۵ قرار بود مدیسون را به مقصد آتلانتا ترک کند و در میان راه توقفی در میلواکی نیز داشته باشد. هواپیمای دی‌سی-۹ شرکت میدوِست اِکسپرس، ساعت ۲ و ۲۵ دقیقه به فرودگاه میلواکی رسید و ۲۴ دقیقه بعد، کمک خلبان پرواز ۱۰۵ از برج مراقبت فرودگاه میلواکی درخواست مجوز پرواز آی‌اِف‌آر به فرودگاه آتلانتا کرد. در ساعت ۳ و ۱۲ دقیقه بعد از ظهر، چک لیست استارت موتور بنابر رویه استاندارد شرکت میدوِست انجام شد. دو دقیقه بعد، موتورها روشن شدند و کمک خلبان درخواست خزش به باند شماره ۱۹ را ارائه کرد.
پس از انجام تمام آماده‌سازی‌ها و تنظیم همه تجهیزات و ادوات بر اساس رویه‌های استاندارد، پرواز شماره ۱۰۵ در ساعت ۳ و ۲۰ دقیقه در آستانه انجام مانور برخاست قرار گرفت. هواپیما به صورت نرمال از باند جدا شد و مرحله اوج‌گیری دنبال گردید. مانور چرخش در موقعیت برخاست در حالی انجام شد که سرعت هواپیما ۲۶۰ کیلومتر بر ساعت بود. طبق برنامه پرواز هواپیمای دی‌سی-۹، تا سرعت ۳۱۰ کیلومتر بر ساعت شتاب گرفته و با نرخ سه هزار پا در دقیقه اوج می‌گیرد. یک دقیقه پس از مانور برخاست، هواپیما در ارتفاع ۴۵۰ پایی باند در مسافتی بیش از ۲۳۰۰ متر از باند پروازی قرار داشت.
در این لحظه صدای بلندی از موتور شنیده شد که با تعجب خلبان و بی‌اعتنایی کمک خلبان همراه بود. چند ثانیه بعد، مسئول برج مراقبت از پرواز شماره ۱۰۵ درخواست کرد با زاویه ۱۷۵ درجه به سمت چپ متمایل شود. در آن لحظات آتش و دود در موتور سمت راست هواپیما مشهود بود. کمک خلبان درخواست فرود اضطراری کرد، اما هیچکدام از خدمه پروازی دستورالعمل مربوط به نقص فنی خطرزا در موتور، بلافاصله پس از برخاست را اجرا نکردند. روند تحولات در این زمان بسیار سریع بود و در مدت هشت ثانیه، زاویه سمت هواپیما بیش از ۶۰ درجه افزایش یافت.
در نتیجه هواپیمای دی‌سی-۹ دچار واماندگی شد و در فاصله ۵۰۰ متری از باند فرودگاه میلواکی با زمین برخورد کرد. در نتیجه این سانحه، تمام ۳۱ سرنشین هواپیما جان باختند. بررسی سانحه توسط سیستم تخصصی اداره هوانوردی فدرال آمریکا (اِف‌اِف‌ای) نشان داد عدم اجرای دستورالعمل‌های دقیق پروازی و به کارگیری مناسب سطوح کنترل هواپیما برای رویایی با نقص فنی خطرزای موتور سمت راست در مرحله اوج‌گیری اولیه، منجر به واماندگی دی‌سی-۹ و از دست رفتن کنترل هواپیما شده‌است.
بررسی دقیق‌تر اجزای به‌جامانده از موتور این هواپیما، نشان داد که بوش فاصله‌انداز متحرک طبقات نهم و دهم کمپرسور پرفشار در اثر رشد ترک دچار شکستگی شد و در نتیجه، زنجیره مرگباری از اتفاقات به موتور آسیب جدی وارد کرد و آن را به آتش کشیده‌است. هواپیمای دی‌سی-۹ شرکت میدوِست اِکسپرس به دو موتور توربوفن پرت‌اندویتنی جی‌تی۸دی-۷بی مجهز بود و در زمان وقوع سانحه ۱۷ سال از عمر عملیاتی آن می‌گذشت. این هواپیما، در مجموع نزدیک به ۳۲ هزار ساعت پروازی انجام داده بود.
منبع:
*اشتباه در تعمیر محفظه احتراق و آتش‌سوزی بوئینگ ۷۳۷ انگلیس (بخش نهم)
*نقص موتور و غفلت خلبان پایانی تلخ برای یک پرواز بین قاره‌ای در آستانه سفر (سانحه هوایی بخش دهم)
*به کار افتادن بی‌موقع معکوس‌کننده رانش و سقوط مرگبار در ساحل آتلانتیک (سوانح هوایی بخش یازدهم)
*نقص مرگبار در سامانه کنترل سوخت موتور توربوفن JT15D (سوانح هوایی بخش دوازدهم)
