سرعت فن موتور توربوفن
موتورهای توربوفن شامل هزاران قطعه ثابت و متحرک هستند. موتورهای توربوفن جدید معمولا روی بال هواپیما نصب میشوند، در حالی که برخی موتورهای دیگر ممکن است روی دم هواپیماها قرار گیرند. صرف نظر از موقعیت مکانی، موتورها باید نیروی پیشران کافی برای بلند کردن هواپیما از روی زمین را تامین کنند. در هواپیماهای بزرگ جدید، سرعت فن موتور توربوفن بین ۲۵۰۰ تا ۴۵۰۰ دور در دقیقه است. با این حال، تمام قطعات داخل موتور با سرعت یکسانی نمیچرخند.
سرعت N1 و N2
قطعات موتور بر اساس مقدار چرخشی که دارند، به دو بخش N1 و N2 گروهبندی میشوند. گروه N1 نشاندهنده سرعت چرخش سامانه کمفشار، شامل فن، کمپرسور و توربین کمفشار است. گروه N2 نشاندهنده سرعت چرخش سامانه پرفشار، شامل کمپرسور و توربین پرفشار است. هر دو گروه N1 و N2 بیانکننده حداکثر درصد مجاز سرعت چرخش هستند.
سرعت N1 نشاندهنده میزان هوای ورودی موتورها است. سامانههای هیدرولیکی، سوختی و الکتریکی معمولا توان را از سامانه N2 موتور دریافت میکنند. نمایشگر موتور در کابین خلبان مقدار N1 و N2 را به خلبانان نشان میدهد. این امر برای پرواز ایمن هواپیما ضروری است.
سرعت معمول N1 موتورهای توربوفن معمولی بین ۲۵۰۰ تا ۴۵۰۰ دور در دقیقه است. سرعت معمول N2 میتواند بین ۱۰ هزار تا ۱۵ هزار دور در دقیقه باشد. لازم به ذکر است که سرعت N2 موتورهای خاص ممکن است به ۳۰ هزار دور در دقیقه هم برسد.
در موتورهای سه محوره مانند ترنت۱۰۰۰ محصول روزلرویس N2 نشاندهنده سرعت سامانه فشار متوسط و N3 نشاندهنده سرعت سامانه پرفشار است.
موتور هواپیماهای باریکپیکر
سرعت N1 موتورهای ساخت شرکت CFM اینترنشنال، نصبشده بر روی هواپیمای بوئینگ ۷۳۷، در حدود ۳۲۰۰ دور در دقیقه است و سرعت N2 این موتور به ۱۳ هزار دور در دقیقه میرسد. موتورهای V2500 نصبشده بر روی خانواده هواپیماهای ایرباس A320، دارای سرعت ۳۵۰۰ دور در دقیقه برای N1 و سرعت ۱۱ هزار دور در دقیقه برای N2 هستند.
موتورهای LEAP-1A و LEAP-1B محصول CFM اینترنشنال، به ترتیب نصبشده بر روی خانواده ایرباس A320neo و بوئینگ ۷۳۷مکس، دارای سرعت N1 نزدیک به ۴۶۰۰ دور در دقیقه و سرعت N2 تا ۲۰ هزار دور در دقیقه هستند. قابل ذکر است که هرچه موتور کوچکتر باشد، دور در دقیقه برای دستیابی به سرعت مورد نیاز نوک پره بیشتر است. سرعت نوک پره حداکثر نسبت فشار بدست آمده توسط توربین و کمپرسور را تعیین میکند. بنابراین، حداکثر سرعت N1 و N2 در موتورهای بزرگتر نسبتا کمتر است.
موتور هواپیماهای پهنپیکر
سرعت N1 موتورهای CF6-80 جنرال الکتریک، نصبشده بر روی بوئینگ ۷۴۷ و ۷۶۷، حدود ۳۳۰۰ دور در دقیقه است و این در حالی که سرعت N2 این موتور ۱۰۵۰۰ دور در دقیقه تعیین شدهاست. موتور GE90 نصبشده بر روی بوئینگ ۷۷۷ حداکثر با سرعت ۲۸۵۰ دور در دقیقه برای N1 و ۱۰۸۵۰ دور در دقیقه برای N2 میچرخد. یکی دیگر از گزینههای موتور برای بوئینگ ۷۷۷، موتور ترنت۸۰۰ رولزرویس است که سرعت مشابهی دارد. سرعت N1 این موتور ۳۳۰۰ دور در دقیقه، سرعت ۷ هزار دور در دقیقه و سرعت N3 در حدود ۱۰۶۰۰ دور در دقیقه است.
موتور ترنت۱۰۰۰ رولزرویس نصبشده بر روی بوئینگ ۷۸۷ دارای سرعت ۲۷۰۰ دور در دقیقه برای N1، سرعت ۸۴۰۰ دور در دقیقه برای N2 و سرعت ۱۳۳۰۰ دور در دقیقه برای N3 است. موتور ترنت XWB نصبشده بر روی ایرباس A350 دارای سرعت ۲۷۰۰ دور در دقیقه برای N1، سرعت ۸۲۰۰ دور در دقیقه برای N2 و سرعت ۱۲۶۰۰ دور در دقیقه برای N3 است.
ترنت۷۰۰۰ رولزرویس نصبشده بر روی ایرباس A330neo دارای سرعت ۲۹۰۰ دور در دقیقه برای N1، سرعت ۸۹۰۰ دور در دقیقه برای N2 و سرعت ۱۳۴۰۰ دور در دقیقه برای N3 است . شایان ذکر است که در موتور حداکثر دور در دقیقه یک پارامتر مهم در طراحی است. این پارامتر به طور معمول از طریق کنترل الکترونیکی موتور هواپیما در طول پرواز جهت جلوگیری از آسیب به موتور محدود میگردد.
منبع: