انتظار میرود روند استفاده از گاز طبیعی بهعنوان سوخت در نیروگاههای قاره آفریقا، در سالهای پیشرو، شتاب قابلتوجهی به خود گیرد. این روند در کنار توسعه صنعتی فزاینده آفریقا، بر زندگی 600 میلیون ساکنان این قاره که هماکنون به شبکههای توزیع برق دسترسی ندارند، تاثیر خواهد گذاشت. بر این اساس، تحلیلگران حوزه انرژی، بازار نیروگاهی قاره آفریقا را یکی از جذابترین بازارها در دهه آینده قلمداد میکنند. تاکنون، بیش از 26 کشور آفریقایی منابع گاز طبیعی را در خاک خود کشف کردهاند و روند بهرهبرداری از این منابع خدادادی شتاب گرفتهاست.
دسترسی به این منابع از یک سو و فشارهای جهانی برای کاهش مصرف ذغال سنگ از سوی دیگر، دولتهای آفریقایی را بر آن داشته که پروژههای تبدیل نیروگاههای ذغالسوز به گازسوز را با جدیت بیشتری دنبال کنند. از میان کشورهای آفریقایی امضاکننده توافقنامه تغییرات اقلیمی پاریس، کشورهای آفریقای جنوبی، نامیبیا، موزامبیک، غنا، ساحل عاج و بوتسوانا گامهای جدیتری را در این زمینه برداشتهاند.
در این میان، آفریقای جنوبی با ظرفیت نیروگاهی نصبشده بیش از 51 هزار مگاوات، طرح بیست سالهای با افق زمانی 2030 برای بهسازی صنعت نیروگاهی تدوین کرده که در میانه راه اجرا قرار دارد. در حال حاضر، بیش از 91 درصد توان خروجی نیروگاههای حرارتی آفریقای جنوبی مبتنی بر مصرف ذغالسنگ است. در عین حال، آفریقای جنوبی راهاندازی نیروگاههای سیکل ترکیبی گازسوز با ظرفیت 6 هزار مگاوات را در برنامه راهبردی خود لحاظ کردهاست.
در افق زمانی دورتر، آفریقای جنوبی قصد دارد 28 هزار مگاوات از ظرفیت نیروگاهی خود را که در حال حاضر مبتنی بر ذغالسنگ است، تا سال 2040 از چرخه بهرهبرداری خارج کند. شرکت برق دولتی آفریقای جنوبی موسوم به اسکام، نظارت بر اجرای این طرح راهبردی را بر عهده دارد. بخش بزرگی از گاز طبیعی مورداستفاده آفریقای جنوبی از طریق خطوط انتقال به طول 865 کیلومتر و از موزامبیک وارد این کشور میشود.
غول صنعت پتروشیمی آفریقای جنوبی موسوم به ساسول، پروژه استخراج گاز طبیعی از ذخایر 2،6 تریلیون فوت مکعبی واقع در استان اینهامبان موزامبیک را اجرا میکند.
همچنین، موزامبیک که اخیراً منابع سرشاری از گاز طبیعی را کشف کرده، با جدیت برنامه تقویت زیرساختهای نیروگاهی خود را دنبال میکند و در این راه نه تنها به تامین نیاز داخلی، بلکه به صادرات برق به کشورهای جنوب آفریقا نیز چشم امید دارد. ظرفیت نصبشده نیروگاهی در موزامبیک 2600 مگاوات است و با این حال، نزدیک به هفتاد درصد از جمعیت این کشور از دسترسی به شبکه انتقال برق محروم هستند.
شرکتهای آمریکایی و ایتالیایی یک منبع گاز طبیعی با حجم 180 تریلیون فوت مکعب را در موزامبیک کشف کردهاند که در کنار سایر منابع، این کشور را به رونق اقتصادی در آیندهای نزدیک امیدار کردهاست. موزامبیک قصد دارد نیروگاه سیکل ترکیبی گازسوز تِمان با ظرفیت 400 مگاوات را تا سال 2023 راهاندازی نماید.
شرکت ملی برق موزامبیک موسوم به اِیدیاِم، قراردادی را با شرکت اسکام آفریقای جنوبی برای صادرات برق به این کشور امضا کردهاست. برآورد بانک جهانی نشان میدهد در افق زمانی کوتاهمدت، 1575 مگاوات به ظرفیت تولید نیروگاهی موزامبیک افزوده خواهد شد. در حال حاضر، پروژههای متنوعی توسط موزامبیک برای راهاندازی نیروگاههای جدید تعریف شده که از آن جمله میتوان به قرارداد راهاندازی نیروگاه گازسوز 25 مگاواتی با یک شرکت انگلیسی سرمایهگذار در حوزه انرژی اشاره کرد.
همچنین، ژاپنیها چند سالی است که مذاکرات مفصلی را با هدف جلب نظر موزامبیک برای مشارکت در راهاندازی نیروگاههای جدید در این کشور آغاز کردهاند. در همین راستا و تنها در سال 2019، دولت ژاپن با اعطای یک وام 44 میلیون دلاری و یک کمک بلاعوض 59 میلیون دلاری به موزامبیک در حوزه نیروگاهی موافقت کردهاست.
اوضاع در نامیبیا و بوتسوانا مقداری پیچیدهتر است، اما دولت نامیبیا قصد دارد یک نیروگاه سیکل ترکیبی گازسوز با ظرفیت 850 مگاوات را در منطقه کودو راهاندازی کند. این نیروگاه در میان کشورهای زیر صحرای آفریقا، بزرگترین نیروگاه در نوع خود به شمار میرود. نیروگاه مذکور تا حد زیادی به ذخایر گاز طبیعی فراساحلی نامیبیا که با حجم 3،3 تریلیون فوت مکعب در این کشور کشفشده، وابسته خواهد بود.
باوجود اعلام اولیه، در ماههای اخیر گزارشهایی منتشر شده که نشان میدهد مذاکرات کشور نامیبیا با شرکت اسکام ممکن است منجر به کاهش ظرفیت تولید نیروگاهِ در دست توسعه به 442 مگاوات شود. ظرفیت نصبشده نیروگاهی نامیبیا تنها 550 مگاوات است و این کشور 60 درصد از برق موردنیاز خود را وارد میکند. کشور کوچک بوتسوانا در سال 2017، مناقصهای را برای راهاندازی یک نیروگاه 100 مگاواتی برگزار کرد که هنوز به سرانجام نرسیدهاست.
غنا و تانزانیا در گازسوز کردن نیروگاههای خود نسبتاً موفق عمل کردهاند. در فاصله زمانی بین سالهای 2016 تا 2018، نیروگاههای حرارتی غنا از حیث مصرف گاز طبیعی بهعنوان سوخت، با 56 درصد افزایش روبهرو بودهاند. نزدیک به 83 درصد از گاز طبیعی مورداستفاده نیروگاههای غنا از ذخایر داخلی این کشور و بقیه آن از نیجریه تامین میشود.
برآوردها نشان میدهد تانزانیا دارای منابع گاز طبیعی با حجم تقریبی 57 تریلیون فوت مکعب است. نرخ رشد تقاضا برای برق در این کشور به طور سالانه 10 تا 15 درصد گزارش شدهاست. در سال میلادی گذشته، تانزانیا توان 607 مگاوات، معادل 45 درصد ظرفیت نصبشده به صنعت نیروگاهی خود اضافه کرد.
بهعلاوه، نیروگاه گازسوز 150 مگاواتی کینیریزی تانزانیا، یکی از موفقترین پروژههای نیروگاهی جدید اجراشده در شرق آفریقا به شمار میرود. به نظر میرسد که در سالهای پیشرو، روند تبدیل نیروگاههای ذغالسوز به گازسوز و راهاندازی نیروگاههای گازسوز جدید در قاره آفریقا به رویه اصلی تبدیل شود.
منبع:
*مقاومت در برابر برنامه احداث نیروگاه گازسوز جدید در مونیخ
*اولین نیروگاه سیکل ترکیبی گازسوز بخش خصوصی قبرس
