سوانح هوایی از تلخترین رویدادها به شمار میروند که توجه طیف وسیعی از جامعه را به خود جلب میکنند. فارغ از آثار تکاندهنده اجتماعی این سوانح، آموزههای فنی و عملیاتی از آنها به عنوان عاملی تعیینکننده و موثر برای بهبود مستمر نظام کیفی حاکم بر صنعت حمل و نقل هوایی و افزایش ایمنی پرواز به شمار میرود. در این مجموعه مقالات، به زبانی ساده مهمترین سوانح هوایی تاریخ پرواز مرور میشود که نقص عملکرد یا بروز اشکال فنی در موتور هواپیما به عنوان یکی از عوامل موثر در سانحه شناخته شده باشد. البته ذکر این نکته ضروری است که هرگز نمیتوان تنها یک عامل را بهعنوان علت اصلی بروز سانحه هوایی معرفی کرد، بلکه زنجیره وقایع و عوامل مختلف منجر به بروز سانحه میشود.
در اولین جمعه آوریل سال ۱۹۹۱، یک فروند هواپیمای اِمبرائر۱۲۰آرتی متعلق به شرکت ایاسای، در حال تقرب به فرودگاه شهر برانزویک در ایالت جورجیا آمریکا دچار سانحه شد و همه سرنشینان آن شامل ۲۰ مسافر و سه خدمه جان سپردند. پرواز شماره ۲۳۱۱، از مبدا فرودگاه بینالمللی هارتسفیلد در آتلانتا، قرار بود توسط یک هواپیمای دیگر انجام شود که بنابر دلایل فنی قرعه به نام اِمبرائر۱۲۰آرتی افتاد. در نهایت، پرواز شماره ۲۳۱۱ در ساعت یک و ۴۷ دقیقه بعد از ظهر فرودگاه برانزویک را ترک کرد و ۵۷ دقیقه بعد به محدوده فرودگاه آتلانتا رسید.
پس از برقراری تماس با برج مراقبت فرودگاه هارتسفیلد، اجازه تقرب با هدف فرود بر روی باند شماره ۷ فرودگاه هارتسفیلد صادر شد. برنامه تقرب به خوبی پیش میرفت تا اینکه در مراحل پایانی، هواپیما بطور ناگهانی معادل پنج درجه به سمت بالا منحرف شد و سپس به سمت چپ غلطید. این روند ظرف چند ثانیه منجر به قرارگیری بال هواپیما در وضعیت عمودی نسبت به زمین شد و در نهایت، هواپیما با دماغه رو به پایین در فاصله ۴۰ متری قبل از آغاز باند به زمین اصابت کرد.
هیئت ملی ایمنی حمل و نقل آمریکا موسوم به اِنتیاِسبی، یک سال پس از وقوع سانحه، گزارش دقیق بررسی آن را منتشر کرد. بر این اساس، از دست رفتن کنترل هواپیما ناشی از بروز نقص فنی در واحد کنترل ملخ موتور سمت چپ هواپیما منجر به بروز این سانحه دلخراش شدهاست. اشکال در واحد کنترل ملخ موجب شد که زاویه پره ملخ کمتر از مقدار آن برای وضعیت کارکرد درجا موتور شود. بررسیهای بیشتر نشان داد که نقص در طراحی واحد کنترل ملخ توسط شرکت همیلتون استاندارد و عدم کارایی فرآیند کنترل و صحهگذاری اداره هوانوردی فدرال آمریکا (افایای) در طراحی این تجهیز و صدور مجوز مربوطه برای بهرهبرداری، در بروز سانحه نقش داشتهاست.
در طراحی واحد کنترل ملخ، مودهای شکست و بروز مشکل فنی با دقت ارزیابی نشده بود و بر این اساس، در جریان انجام برنامه آزمایشهای پروازی این هواپیما، وضعیت نامطلوب ناشی از حرکت غیرعادی و خارج از کنترل پرههای ملخ موتور سمت چپ هواپیما در وضعیت پایینتر از زاویههای حالت درجا موتور مورد آزمایش و ارزیابی قرار نگرفته بود. هواپیمای اِمبرائر۱۲۰آرتی که در این سانحه به طور کلی از بین رفت، اولین پرواز خود را در سال ۱۹۹۰ انجام داد و تا پیش از بروز این سانحه در قالب ۸۴۵ سیکل عملیاتی زمانی معادل ۸۱۶ ساعت پروازی را به ثبت رسانده بود. دو موتور توربوپراپ پرتاندویتنی پیدبلیو۱۱۸ نیروی پیشران این هواپیما را تامین میکردند.
منبع:
*ترک دردسرساز در محور کمپرسور (سوانح هوایی بخش بیست و هفتم)
*یخزدایی خطرآفرین در نورنبرگ (سوانح هوایی بخش بیست و هشتم)
*چرخش مرگبار (سوانح هوایی بخش بیست و نهم)
*اشتباه مرگبار در تعویض نشانگر سوخت (سوانح هوایی بخش سیام)