سوانح هوایی از تلخترین رویدادها به شمار میروند که توجه طیف وسیعی از جامعه را به خود جلب میکنند. فارغ از آثار تکاندهنده اجتماعی این سوانح، آموزههای فنی و عملیاتی از آنها به عنوان عاملی تعیینکننده و موثر برای بهبود مستمر نظام کیفی حاکم بر صنعت حمل و نقل هوایی و افزایش ایمنی پرواز به شمار میرود.
در این مجموعه مقالات، به زبانی ساده مهمترین سوانح هوایی تاریخ پرواز مرور میشود که نقص عملکرد یا بروز اشکال فنی در موتور هواپیما به عنوان یکی از عوامل موثر در سانحه شناخته شده باشد. البته ذکر این نکته ضروری است که هرگز نمیتوان تنها یک عامل را به عنوان علت اصلی بروز سانحه هوایی معرفی کرد، بلکه زنجیره وقایع و عوامل مختلف منجر به بروز سانحه میشود.
در سومین چهارشنبه اکتبر 2009، یک فروند هواپیمای باربری بوئینگ707-300 متعلق به شرکت آزا ترانسپورت که در اجاره خطوط هوایی سودان قرار داشت، فرودگاه شارجه در امارات متحده عربی را به مقصد فرودگاه خرطوم در سودان ترک کرد. این هواپیما با شش نفر سرنشین، لحظاتی پس از برخاستن از باند فرودگاه شارجه و در حال اوجگیری اولیه دچار سانحه شد و در فاصله 1600 متری از دیوارهای فرودگاه سقوط کرد.
در اثر این سانحه، هر شش نفر سرنشین هواپیما جان سپردند. هواپیمای ترابری بوئینگ 707 با شماره پرواز 2241، به همراه خود تجهیزات مربوط به دستگاههای تهویه هوا، قطعات خودرو، چندین دستگاه رایانه و سایر تجهیزات مرتبط را حمل میکرد.
این هواپیما در ساعت 3 و 29 دقیقه بعد از ظهر، در باند شماره 30 فرودگاه شارجه مانور برخاست خود را آغاز کرد. در آستانه اوجگیری، پوشش بخش اصلی موتور شماره چهار هواپیما جدا شد و روی باند فرودگاه افتاد. خلبان، مانور اوجگیری را ادامه داد و به برج مراقبت فرودگاه شارجه اعلام کرد که موتور شماره چهار را از دست داده، اما هواپیما در وضعیت متعادل قرار دارد.
علت اعلام این خبر و انجام چنین تحلیلی، ناشی از اطلاعاتی بود که نشانگرهای مربوط به نسبت فشار موتور شماره چهار در کابین خلبان نشان میدادند و خدمه پرواز را در مورد خاموش بودن موتور شماره چهار دچار اشتباه کردند.
پس از اعلام این وضعیت و درخواست فرود اضطراری در باند فرودگاه شارجه، خلبان هواپیما را به سمت راست هدایت کرد. لحظاتی بعد، بوئینگ 707 خطوط هوایی سودان با سرعت زیاد و نرخ بسیار بالا شروع به غلطیدن به سمت راست کرد و چند ثانیه بعد، در حالیکه بالهای هواپیما در حالت تقریبا عمود نسبت به زمین قرار گرفته بود، هواپیما در فاصله 1600 متری از دیوارهای فرودگاه با زمین برخورد کرد و منهدم شد.
سازمان هواپیمایی کشور امارات، سه سال و پنج ماه بعد از بروز سانحه گزارش بررسی این سانحه را منتشر کرد.
بر این اساس، جدایش پوشش بخش مرکزی موتور شماره چهار هواپیما، بهعنوان اصلیترین عامل منجر به بروز این سانحه موردتوجه قرار گرفت، که علت آن، انجام نادرست فرآیندهای تعمیر و نگهداری، عدم دقت کافی در چک کردن اتصالات سازهای مربوط به پوشش بیرونی بخش اصلی موتور اعلام شد. همچنین، در نظر نگرفتن رویهها و دستورالعملهای استاندارد تعمیر و نگهداری و بیتوجهی ناظران کیفی شرکت بهرهبردار در زمینه کشف این اشکالات، بهعنوان عوامل موثر در این سانحه شناخته شدند.
از طرف دیگر، خلبانان درک درستی از وضعیت نداشتند و به همین دلیل واکنش درستی نشان ندادند. در این مورد نیز سازمان هواپیمایی کشور امارات توصیه کرد ملاحظات لازم در برنامه آموزشی خلبانان برای جلب توجه آنها به وضعیتهای مشابه گنجانده شود. در نهایت، چرخش هواپیما به سمت راست بدون توجه به شرایط بحرانی که هواپیما در آن قرار داشته، منجر به واماندگی بوئینگ707 سودان ایرویز شد که در نهایت، برخورد آن با زمین را در پی داشت.
چهار موتور توربوفن جِیتی3دی-3بی محصول شرکت پرتاندویتنی نیروی پیشران بوئینگ 707-300 سودان ایرویز را تامین میکردند. این هواپیما اولین پرواز خود را در سال 1969 انجام داده بود و در زمان وقوع سانحه، چهل سال از عمر عملیاتی آن میگذشت. در این مدت، این هواپیما در مجموع نزدیک به 77 هزار و 500 ساعت پروازی را ثبت کرده بود.
منبع:
*ترک دیسک توربین پرفشار و آتشسوزی موتور روی باند برخاست (سوانح هوایی بخش بیست و پنجم)
*آتشسوزی در هارتسفیلد (سوانح هوایی بخش بیست و ششم)
*ترک دردسرساز در محور کمپرسور (سوانح هوایی بخش بیست و هفتم)
*یخزدایی خطرآفرین در نورنبرگ (سوانح هوایی بخش بیست و هشتم)
