در حال بررسی...استفاده از قطعات عمردار با عمر باقیمانده و قطعات کارکرده تعمیر شده، بعنوان راه‌حلی مقرون به صرفه در صنعت هوانوردی امروزی به ویژه برای موتورهای قدیمی‌تر موردنظر قرار گرفته‌است. بر اساس این رویکرد، هزینه نگهداری موتورها به میزان قابل‌ملاحظه‌ای کاهش یافته و بهره‌برداران آنها تمایل زیادی به دنبال کردن این رویکرد دارند. در این نوشتار، جنبه‌های اقتصادی این رویه مورد بررسی قرار گرفته‌است. این مقاله، در شماره ۱۲۰ مجله معتبر ایرکرافت کامرس در نوامبر ۲۰۱۸ منتشر شده‌است. اعداد و ارقام ارائه‌شده در این مقاله، بعنوان معیار قیمت‌گذاری خدمات و قطعات تنها با در نظر گرفتن شرایط زمانی انتشار مقاله اصلی در سال ۲۰۱۸ قابل استناد است.
مبنای اقتصادی
مبنای اقتصادی استفاده از قطعات کارکرده قابل‌استفاده (یواسام) در موتورهای هوایی بر دو محور اصلی استوار است. اول آنکه، هزینه خدماتی که به موتورها در زمان مراجعه به مرکز تعمیر و نگهداری برای خدمات دوره‌ای ارائه می‌شود، با افزایش عمر عملیاتی موتور تغییر نمی‌کند. عمده‌ترین هزینه مربوط به این فرآیند، شامل خرید قطعات تعویضی است. عمده این قطعات شامل پره‌های ثابت و متحرک است که عموما در بازه عمر ۳۵ تا ۴۵ ساله یک موتور هوایی، تغییر قابل‌ملاحظه‌ای را تجربه نمی‌کنند.
نکته دوم آنکه، با کاهش تعداد ناوگان عملیاتی یک موتور و بازنشسته شدن نمونه‌های عملیاتی، دسترسی به موتورهای کارکرده قابل‌استفاده افزایش می‌یابد. در عین حال، ارزش مالی موتور در این شرایط کاهش می‌یابد و بعضا قیمت خود موتور کمتر از قیمت قطعات موجود در آن خواهد شد. بر این اساس، جدا کردن قطعات مصرفی از موتور و رساندن آنها به وضعیت بهره‌برداری عملیاتی و عرضه در بازار می‌تواند ارزش افزوده اقتصادی برای صاحبان این موتورها داشته باشد. این مدل بطور خاص موردتوجه دلالان و واسطه‌های تامین‌کننده قطعات موتور هوایی قرار گرفته که در مقایسه با تولیدکنندگان اصلی (اوئی‌ام)، با قیمتی پایین‌تر، قطعات موردنیاز بهره‌برداران به ویژه شرکت‌های هواپیمایی را تامین می‌کنند.
بررسی سرانگشتی بازار در این حوزه نشان می‌دهد که امکان خرید قطعات تعمیر و بازسازی‌شده با قیمتی معادل ۷۰ تا ۷۵ درصد قیمت تامین‌کننده اصلی وجود دارد. در این شرایط، مجموع صرفه‌جویی حاصل از طریق خرید این قطعات، در قالب یک فرآیند تعمیر و بازسازی می‌تواند به چند صد هزار دلار برسد. قطعات یک موتور هوایی را می‌توان به چهار یا پنج قسمت تقسیم کرد که عبارتند از: قطعات عمردار (ال‌ال‌پی) مانند دیسک‌ها و محورها، پره‌های ثابت و متحرک، محفظه احتراق، پوسته اصلی، قطعات جانبی و قطعات تعویضی سریع (کیوئی‌سی) و سایر قطعات و اجزای کوچک.
در یک قاعده کلی می‌توان ادعا کرد که نزدیک به ۲۰ درصد قطعات اصلی تشکیل‌دهنده موتور، بیش از ۸۰ درصد ارزش مالی آن را دربردارد. اغلب پره‌های ثابت و متحرک از ماژول‌های هسته مرکزی موتور، در زمره این قطعات می‌باشند. همچنین می‌توان به کمپرسور پرفشار، محفظه احتراق، توربین پرفشار و کم‌فشار اشاره کرد. همچنین تقاضا برای قطعات عمردار موتور بسیار بالا است. معمولا رویه متعارف اینگونه نیست که همه قطعات عمردار، از موتور کارکرده بازشده استحصال شود. تقاضا برای قطعات بخش فن شامل پره‌ها و همچنین پره‌های ثابت و متحرک بخش کم‌فشار کمپرسور پایین است، زیرا هزینه تعمیر و نگهداری آنها نسبتا کم است. بنابراین، بکارگیری قطعات کارکرده جداشده از موتور، منتج به صرفه‌جویی مالی قابل‌توجه برای این قطعات نمی‌شود. معمولا شرکت‌های هواپیمایی، مجموعه کامل فن و ماژول‌های بخش کم‌فشار کمپرسور را یکجا خریداری می‌کنند.
معمولا قطعات مشترک بین موتورهای مختلف وجود دارد که ملاحظات اقتصادی خاص خود را به دنبال خواهد داشت. برای مثال، بخش پرفشار کمپرسور، محفظه احتراق، بخش پرفشار و کم‌فشار توربین در موتورهای سی‌اف‌ام۵۶-۵بی و سی‌اف‌ام۵۶-۷بی یکسان هستند. همچنین قطعات مشترک بین موتور سی‌اف‌ام۵۶-۵سی که بر روی هواپیماهای ای۳۴۰-۲۰۰/۳۰۰ نصب شده، با موتورهای سی‌اف‌ام۵۶-۵بی و سی‌اف‌ام۵۶-۷بی وجود دارد. این اشتراک‌ها شامل بخش زیادی از قطعات عمردار است. سه نمونه اصلی خانواده موتور توربوفن پی‌دبلیو۴۰۰۰ نیز اشتراک‌های زیادی دارند.
در این الگو، مجموعه‌ای که موتور کارکرده را خریداری کرده و پس از جداسازی قطعات و انجام بازرسی اولیه، اقدام به تعمیر و بازسازی برخی از قطعات می‌نماید و حتی هزینه‌های نگهداری و انبارداری آنها را نیز بر عهده می‌گیرد، متحمل ریسک بالا می‌شود. شرایط حاکم بر کسب‌وکار تعمیر و نگهداری موتور به خودی خود ریسک‌های مالی دارد که یکی از آنها به احتمال بالا رفتن میزان قطعات غیرقابل‌استفاده (اسکرپ) مرتبط می‌شود که در نهایت، ارزش مالی قطعات قابل‌استفاده مجدد پس از تعمیر را کاهش می‌دهد. همچنین، با کاهش قیمت موتورهای کارکرده در بازار، ارزش مالی حاصل از فروش قطعات کارکرده تعمیرشده پایین می‌آید.
برای جداسازی قطعات یک موتور، معمولا یک هفته زمان لازم است و باید آن را در تاسیسات مجهز و صلاحیت‌دار انجام داد. بین ۵۰ تا ۷۰ هزار دلار برای جداسازی قطعات یک موتور هوایی باید هزینه کرد. پس از انجام این کار، بانک اطلاعاتی الکترونیکی همه قطعات جداشده ایجاد می‌شود. سپس بازرسی و نشانه‌گذاری (تگ) همه قطعات اجرا می‌شود و بر اساس دستورالعمل‌های هوانوردی، فرم‌ها و اسناد مرتبط تهیه و آرشیو خواهند شد. یکی از ملاحظات اصلی برای شرکت‌های هواپیمایی در خرید موتورهای کارکرده، عمر عملیاتی باقیمانده آنها در مقایسه با صرفه‌جویی مالی ناشی از خرید آنها است.
مشکلات احتمالی
این مساله از جهات مختلفی قابل تامل است. نصب قطعات کارکرده قابل‌استفاده بر روی این موتورها به نوعی ریسک تجمیعی را بالا می‌برد. از این رو، نصب قطعات کارکرده بازسازی‌شده با هدف افزایش عمر عملیاتی باقیمانده این موتورها توصیه می‌شود. این امر نیز، علاوه بر افزایش هزینه، ممکن است به میزان موثری عمر عملیاتی باقیمانده موتور را افزایش ندهد. البته در شرایط خاص و با فرض بکارگیری موتور در محیط‌های عملیاتی متعارف و محدوده‌های نیروی پیشران پایین‌تر ممکن است این صرفه اقتصادی توجیه‌پذیر باشد. در نهایت، هزینه کلی انجام‌شده برای موتور به ازای یک ساعت پرواز عملیاتی یا یک سیکل پروازی آن و به عبارت دیگر، مجموع هزینه واقعی مراجعه موتور به کارگاه (شاپ ویزیت) در مقایسه با بکارگیری و نصب قطعات نو پایین‌تر خواهد بود.
بکارگیری قطعات کارکرده قابل‌استفاده، هزینه تعمیر و بازسازی موتور را کاهش می‌دهد. در برنامه‌های تعمیر اساسی، جایگزینی برخی از قطعات کارکرده قابل‌استفاده، در مجموع منجر به صرفه‌جویی مالی می‌شود، به ویژه اگر این اتفاق در مورد قطعات عمردار بیافتد. در این شرایط، عمر باقیمانده قطعه عمردار جایگزین‌شده، تعداد ساعات یا سیکل‌های پروازی باقیمانده موتور را تعیین خواهد کرد. در برخی از موارد، این روش بسیار مطلوب است، به ویژه اگر موتور سالخورده موردنظر باشد. بطور کلی استفاده از این روش در تعمیر موتورهای سالخورده که در سال‌های پایانی عمر عملیاتی خود قرار داشته و برنامه پروازی سبکی دارند، گزینه‌ای ایده‌آل به شمار می‌روند.
این معیار برای موتورهای نصب‌شده بر روی هواپیماهای باربری کوتاه‌برد، بین ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ سیکل پروازی و برای هواپیماهای مسافربری کوتاه‌برد، بین ۱۵۰۰ تا ۲۳۰۰ سیکل پروازی است. برای هواپیماهای میان‌برد و دوربرد، سیکل پروازی ۷۰۰ تا ۱۵۰۰ بعنوان عمر باقیمانده، معیار مناسبی برای انتخاب این رویکرد در تعمیر و بازسازی موتور است. از این منظر، باید به عمر باقیمانده قطعات عمردار در ماژول‌های مختلف نیز توجه داشت. اغلب قطعات عمردار در ماژول‌های پرفشار موتور، عمری بین ۱۵ هزار تا ۲۰ هزار سیکل پروازی دارند و این عمر برای قطعات در ماژول های کم‌فشار، ۲۵ هزار تا ۳۰ هزار سیکل پروازی در نظر گرفته میشوند. بر اساس قاعده کلی در عملیات هوانوردی، برای موتورهایی که ۵ تا ۸ سال تا امحاء کامل فاصله دارند، نصب قطعات عمردار نو لازم نیست.
قیمت‌گذاری فروش موتور
تقاضا ایرلاین برای قطعات کارکرده قابل‌استفاده برای یک موتور، به میزان زیادی به پیکربندی وضعیت موتور پس از آخرین مراجعه به شاپ ویزیت و سیکل‌های پروازی انجام‌شده از آن زمان بستگی دارد. قاعده کلی برای قیمت‌گذاری موتور در بازار پس از فروش، مبتنی بر عمر باقیمانده قطعات عمردار آن است. بعنوان یک مثال ساده، اگر عمر کامل قطعات عمردار یک موتور ۲۰ هزار سیکل پروازی باشد و عمر باقیمانده آنها به نصف این مقدار، معادل ۱۰ هزار سیکل پروازی رسیده باشد، در این صورت، قیمت موتور بر مبنای ارزش نیمی از قطعات عمردار محاسبه می‌شود. بنابراین اگر قیمت مجموع کامل قطعات عمردار نو این موتور چهار میلیون دلار باشد و عمر باقیمانده قطعات عمردار به ۱۰ هزار سیکل پروازی رسیده باشد، مبنای قیمت‌گذاری این موتور در بازار دو میلیون دلار خواهد بود.
معمولا برای موتورهای سالخورده موجود در بازار هوایی، با فرض اینکه نرخ سرشکن (فاکتور پُرورِیت) معادل ۵۰ درصد باشد، مبلغ یک میلیون دلار، مبنای مناسبی برای قیمت‌گذاری خواهد بود. این مبلغ معادل ۲۵ درصد ارزش مجموعه کامل قطعات عمردار این دست موتورها، بر اساس قیمت‌گذاری تولیدکننده اصلی است. یک قاعده کلی در قیمت‌گذاری این موتورها وجود دارد که بر اساس آن، شرایط قطعات دیگر موتور با وضعیت مطلوب یا عمر باقیمانده بیشتر از میانگین موتور، تاثیر قابل‌توجهی بر قیمت‌ها نخواهد داشت. نرخ سرشکن برای موتورهای جدیدتر و جوان‌تر بطور نسبی بالاتر است. مثلا برای موتورهای سی‌اف‌ام۵۶-۵بی و ۷بی و یا موتور وی۲۵۰۰-ای۵ این فاکتور ۱۰۰ درصد است. در حالی که نرخ سرشکن برای موتور سی‌اف‌ام۵۶-۳، معمولا ۵۰ درصد در نظر گرفته می‌شود.
به دلیل تولید و عرضه تعداد زیادی از این موتورها و افزایش تعداد آنها در ناوگان، از سال‌ها قبل فرآیند بازنشستگی برای تعداد بیشتری از این موتورها رخ داده و بنابراین دسترسی قابل‌توجهی به آنها در بازار وجود دارد. باید به این نکته توجه داشت که در مقایسه چند موتور با هم، کمترین میزان نرخ سرشکن، لزوما به قدیمی‌ترین موتور مرتبط نخواهد بود. مثالی در این مورد را می‌توان برای موتور پی‌دبلیو۲۰۰۰ بعنوان یکی از دو گزینه نصب بر روی جت مسافربری بی۷۵۷ ذکر کرد. این موتور پرت‌اندویتنی از محبوبیت بیشتری بین کاربران بوئینگ ۷۵۷ برخوردار است، زیرا تعداد مراکز تعمیر و نگهداری مستقل در دسترس برای موتور دیگر این هواپیما یعنی آربی۲۱۱-۵۳۵ بسیار کم است. همچنین هزینه انجام عملیات تعمیر کامل در هر بار مراجعه به شاپ ویزیت برای موتور آربی۲۱۱-۵۳۵ در مقایسه با پی‌دبلیو۲۰۰۰، به میزان قابل‌ملاحظه‌ای بیشتر است.
شرکت‌های آمریکایی دلتا و یونایتد از موتور پی‌دبلیو۲۰۰۰ استفاده می‌کنند و جز کاربران اصلی آن به شمار می‌روند. بنابر سیاست‌های دلتا، بهره‌برداری از موتور پی‌دبلیو۲۰۰۰ تا پایان عمر عملیاتی آن در این ایرلاین انجام می‌شود. در این شرایط، تعداد موتورهای کارکرده قابل‌استفاده از این نمونه، در بازار چندان زیاد نیست و در نتیجه، نرخ سرشکن برای آنها نسبتا بالا در نظر گرفته می‌شود. حتی در برخی موارد این ضریب نزدیک ۱۰۰ درصد است. با توجه به استقبال کاربران از بی۷۵۷ به ویژه برای بهره‌برداری در نقش هواپیمای باربری، تقاضا برای موتور پی‌دبلیو۲۰۰۰ کماکان در سطح قابل‌قبولی باقی خواهد ماند.
اکتساب موتور
مسیر متداول برای دسترسی به موتورهای کارکرده از طریق واسطه‌ها و شرکت‌های بازرگانی تخصصی مهیا می‌شود که هواپیماهای بازنشسته را از شرکت‌های هواپیمایی یا شرکت‌های اجاره‌دهنده می‌خرند. در اغلب موارد، قیمت هواپیما بر اساس ارزش موتورها و امکان احتمالی استفاده از قطعات سازه و بدنه، با در نظر گرفتن تعداد هواپیماهای بازنشسته‌شده از این نوع و قواعد کلی بازار تعیین می‌شود. برای هواپیماهایی مانند نمونه‌های کلاسیک بی۷۳۷ و هواپیمای ۷۴۷-۴۰۰، پارامتر اصلی در تعیین قیمت هواپیما، ارزش موتور و بطور خاص عمر باقیمانده قطعات عمردار آن است. استفاده از هواپیماهای ۷۴۷-۴۰۰ و نمونه‌های کلاسیک ۷۳۷ و چند پرنده دیگر توسط شرکت‌های باربری هوایی، روندی نزولی را دنبال می‌کند. از این رو، ناوگان فعال این هواپیماها، کماکان متقاضی موتورهای کارکرده قابل‌استفاده خواهند بود.
شرایط برای هواپیماهای دیگر مانند بی۷۶۷ و ای۳۲۰سئو و بی۷۳۷ان‌جی متفاوت است. تقاضای زیادی برای این هواپیما در بازار هوانوردی وجود دارد. بنابراین، قیمت آنها در بازار پرنده‌های دست دوم بالاتر از ارزش موتورهای نصب‌شده روی آنها است. موتورهایی که احتمال استفاده از آنها بعنوان موتور کارکرده در فرآیندهای تعمیر و نگهداری بیشتر است، عمدتا شامل موتورهای قدیمی‌تر برای هواپیماهای مسافربری باریک‌پیکر است. مثال بارزی در این زمینه، موتور سی‌اف‌ام۵۶-۳ برای هواپیماهای بوئینگ ۷۳۷-۳۰۰ و ۴۰۰ است که هم‌اکنون بعنوان هواپیماهای باربری در خدمت قرار دارند. موتورهای پرت‌اندویتنی۴۰۰۰-۹۴ و سی‌اف۶-۸۰سی۲ که تعداد زیادی از هواپیماهای ۷۶۷-۳۰۰ئی‌آر، حدود ۳۰۰ فروند بوئینگ ۷۴۷-۴۰۰ و نزدیک به ۱۲۰ فروند هواپیمای ام‌دی-۱۱اف و همچنین ناوگان کوچکی از هواپیماهای ای۳۰۰-۶۰۰ و ای۳۱۰ به آنها مجهز هستند، بعنوان گزینه‌های مطلوب در بازار تعمیر و نگهداری و استفاده بعنوان موتور کارکرده قابل‌استفاده شناخته میشوند. موتورهای سی‌اف‌ام۵۶-۵بی و ۷بی و وی۲۵۰۰-ای۵ نصب‌شده بر روی هواپیماهای ایرباس ای۳۲۰سئو و بوئینگ بی۷۳۷ان‌جی، در حال حاضر با عمر متوسط ۲۰ سال در خدمت عملیاتی قرار دارند. بنابراین چندصد فروند از این هواپیماها در آستانه عمر سالخوردگی خود قرار دارند.
از این رو، استفاده از قطعات کارکرده قابل‌استفاده در فرآیند تعمیر و نگهداری آنها، گزینه‌ای معقول و مقرون به صرفه تلقی می‌شود. البته باید در نظر داشت که مقرون به صرفه بودن این راه‌حل در شرایطی محقق می‌شود که پرنده میزبان این موتور، امکان کارکرد ایمنی و مطمئن در بازه عمر عملیاتی باقیمانده موتور را داشته باشد که بر این اساس، درآمد حاصل از بهره‌برداری، سود خوبی را برای بهره‌بردار در مقایسه با هزینه نسبتا پایین صرف‌شده برای تعمیر و بازسازی با استفاده از یواسام مهیا خواهد کرد. علاوه بر این، موتور سی‌اف‌ام۵۶-۵ای توسط هواپیماهای ای۳۲۰-۱۰۰ و ناوگان ۱۳۵ فروندی ایرباس ای۳۱۹ مورداستفاده قرار گرفته‌است. این موتور نیز گزینه‌ای قابل‌قبول برای استفاده از قطعات کارکرده قابل‌استفاده قلمداد می‌شود.
قیمت موتور در بازار
ارزش مالی قطعات عمردار، عمر قطعات هر یک از ماژول‌های اصلی و فهرست قیمت تولیدکننده اصلی، پارامترهای اصلی تعیین‌کننده ارزش موتور کارکرده در بازار هستند. در مورد موتور سی‌اف‌ام۵۶-۳، قیمت مجموعه کامل قطعات عمردار در سال ۲۰۱۷، معادل ۳،۱ میلیون دلار بوده‌است. این در حالی است که قطعات عمردار این موتور توسط شرکت‌های واسط و تامین‌کننده بازار هوایی بر اساس توافق با مشتری فروخته می‌شود. این رویه شامل همه قطعات توربین کم‌فشار و محور فن نیز است. بر اساس فهرست قیمت سال ۲۰۱۷، مجموعه کامل قطعات عمردار ماژول فن و کمپرسور کم‌فشار موتور سی‌اف‌ام۵۶-۳، با عمر ۳۰ هزار سیکل پروازی، ارزشی معادل ۶۱۸ هزار دلار دارند. این مبلغ برای ماژول کمپرسور پرفشار با عمر ۱۵ تا ۲۰ هزار سیکل پروازی، ۸۵۰ هزار دلار و برای ماژول توربین پرفشار با همین عمر، مبلغ ۶۷۶ هزار دلار گزارش شده‌است. برای این موتور، قیمت ماژول توربین کم‌فشار با عمر ۱۹ تا ۲۵ هزار سیکل پروازی، حدود ۹۶۵ هزار دلار است.
نرخ سرشکن برای موتورهای سی‌اف‌ام۵۶-۳ عموما معادل ۵۰ درصد در نظر گرفته می‌شود. بر این اساس، برای یک موتور از این نمونه با میانگین عمر باقیمانده قطعات عمردار، معادل ۵۰ درصد می‌توان قیمت ۷۵۰ هزار دلار را بعنوان ارزش آن در بازار لحاظ کرد. موتورهای سی‌اف‌ام۵۶-۵بی و وی۲۵۰۰-ای۵، نیروی پیشران هواپیماهای ایرباس ای۳۲۰سئو را تامین می‌کنند. قیمت مجموعه کامل قطعات عمردار برای موتور سی‌اف‌ام۵۶-۵بی، معادل ۳،۹ میلیون دلار است. این مبلغ بین ماژول‌های مختلف تقسیم می‌شود. مثلا قیمت مجموعه فن و کمپرسور کم‌فشار با عمر ۳۰ هزار سیکل پروازی، به ۸۶۴ هزار دلار می‌رسد. این قیمت برای کمپرسور پرفشار و توربین پرفشار با عمر ۲۰ هزار سیکل پروازی، به ترتیب ۹۵۰ هزار دلار و یک میلیون دلار گزارش شده‌است. توربین کم‌فشار با عمر ۲۵ هزار سیکل پروازی برای موتور قیمتی حدود ۱،۰۶۸ دلار دارد.
موتور وی۲۵۰۰-ای۵ دارای ۲۵ بخش اصلی عمردار است که عمر همه آنها معادل ۲۰ هزار سیکل پروازی تعیین شده‌است. قیمت مجموعه این قطعات عمردار ۳،۸۴ میلیون دلار است. موتور سی‌اف‌ام۵۶-۷بی دارای ۱۹ قطعه عمردار در چهار ماژول اصلی است. عمر ماژول فن و کمپرسور کم‌فشار، ۳۰ هزار سیکل پروازی، کمپرسور و توربین پرفشار از هر کدام، ۲۰ هزار سیکل پروازی و قطعات موجود در ماژول توربین کم‌فشار این موتور، عمری معادل ۲۵ هزار سیکل پروازی دارند. قیمت مجموعه کامل قطعات عمردار این موتور توسط تولیدکننده اصلی، معادل ۳،۷۶ میلیون دلار اعلام شده‌است. نرخ سرشکن برای این سه موتور، معمولا بین ۹۰ تا ۱۰۰ درصد لحاظ می‌شود. فاکتور ۹۰ درصد معمولا برای موتورهای سالخورده با میانگین عمر قطعات باقیمانده عمردار از ۵۰ تا ۸۰ درصد لحاظ می‌شود. بر این اساس، قیمت یک موتور سی‌اف‌ام۵۶-۷بی بطور متوسط ۱،۷ تا ۲،۷ میلیون دلار است.
نرخ سرشکن ۱۰۰ درصد برای موتورهایی از این نوع در نظر گرفته می‌شود که بیش از ۹۰ درصد از عمر قطعات عمردار آنها باقیمانده باشد. برای موتور سی‌اف‌ام۵۶-۷بی با این شرایط، قیمت ۳،۴ میلیون دلار در بازار قابل‌قبول است. قیمت موتورهای سی‌اف‌ام۵۶-۵بی و وی۲۵۰۰-ای۵ تقریبا در یک محدوده است و برای موتورهایی با ۵۰ تا ۸۰ درصد عمر باقیمانده قطعات عمردار، مبلغ ۲،۸ میلیون دلار و برای موتورهای باقیمانده ۹۰ درصد قطعات عمردار، مبلغ ۳،۵ دلار بعنوان قیمت اعلام میشوند. موتورهای قدیمی‌تر مانند پی‌دبلیو۴۰۰۰-۹۴ و سی‌اف۶-۸۰سی۲ با نرخ سرشکن ۵۰ درصد و میانگین عمر باقیمانده ۵۰ تا ۷۰ درصد برای قطعات عمردار، مبلغ ۱،۸ تا ۲،۷ میلیون دلار گزارش شده‌است. هر یک از این موتورها با ۸۰ درصد میانگین عمر باقیمانده قطعات عمردار، نرخ سرشکن بالاتر نزدیک به ۶۰ درصد داشته و ارزش مالی آنها در بازار ۳،۴ تا ۳،۷ میلیون دلار است.
سناریوهای مختلف
برای اینکه استفاده از قطعات کارکرده قابل‌استفاده در فرآیند تعمیر و نگهداری موتور اقتصادی باشد، سناریوهای مختلفی قابل تعریف است. متداول‌ترین روش جداسازی قطعات یک موتور سالخورده، به ویژه برای نمونه‌هایی است که دیگر خط تولید فعال ندارند. در این حالت، دو وضعیت مختلف قابل تصور است. این شرایط به نوع مالکیت موتور بستگی دارد که می‌تواند در اختیار شرکت هواپیمایی یا شرکت اجاره‌دهنده باشد. مثال سوم در روش جداسازی قطعات، مربوط به موتوری است که توسط ایرلاین برای پشتیبانی از کارگاه تعمیر و نگهداری موتور خود آن مجموعه تهیه شده باشد. این رویکرد بیشتر در شرکت‌های هواپیمایی بزرگ به ویژه در آمریکا دنبال می‌شود. موتورهای موردتوجه برای اعمال این رویه شامل نمونه‌های سی‌اف‌ام۵۶-۵بی و ۷بی و وی۲۵۰۰-ای۵ هستند.
تقاضا برای مراجعه به شاپ ویزیت در این سه نمونه موتور در سال‌های اخیر روندی افزایشی را تجربه کرده و انتظار می‌رود دست‌کم تا ۲ سال آینده نیز اوضاع بر همین منوال باشد. مثال چهارم، تعمیر موتور نو یا موتور با کارکرد پایین توسط شرکت‌های واسطه یا شرکت هواپیمایی، با هدف جداسازی قطعات و فروش آنها است. در این مورد می‌توان قطعات جداشده از موتور را با قیمتی نسبتا بالا در مقایسه با روش‌های دیگر در بازار به فروش رساند. در شرایط مختلف می‌توان خرید و استفاده از قطعات کارکرده را برای منافع اقتصادی جذاب برای خریدار و واسط‌های بازرگانی قلمداد کرد. قطعات دوار مشترک بین موتورهای مختلف یک خانواده با نیروی پیشران هم‌رده، مثلا در خانواده سی‌اف‌ام۵۶-۵بی/۳ با نیروی پیشران ۲۱۶۰۰ تا ۳۳۰۰۰ پاوند، بازار فروش قطعات بر اساس این رویکرد را افزایش می‌دهد. امکان خرید موتورهایی از این خانواده که در پایان برنامه تولید خود قرار دارند و جداسازی قطعات آنها برای استفاده در سایر خانواده با نیروی پیشران بیشتر را بعنوان گزینه اقتصادی پرمنفعت می‌توان برنامه‌ریزی کرد.
قیمت خرید موتور معمولا بر اساس سطح نیروی پیشران تعیین می‌شود. بر اساس یک قاعده کلی، قیمت موتورها با نیروی پیشران پایین‌تر نسبت به نمونه‌های مشابه با نیروی پیشران بیشتر می‌تواند تا ۳۰ درصد کمتر باشد. معمولا پره‌های توربین پرفشار و پره‌های هدایت‌کننده ان‌جی‌وی در این موتورها با اقبال بیشتری در بازار روبرو هستند. اساسا امکان فروش قطعات جداشده از یک موتور در وضعیت خوب، با قیمتی معادل یک موتور کامل با نیروی پیشران بیشتر از آن وجود دارد. پرفروش‌ترین قطعات در این بازار شامل پره‌های ثابت و متحرک، قطعات مربوط به محفظه احتراق، سیل‌ها و قطعات عمردار است. همین قطعات در صورت فروش می‌توانند ارزشی معادل ۹۵ درصد تا ۹۷ درصد قیمت یک موتور کامل، بر اساس قیمت‌گذاری تولیدکننده اصلی را به جیب فروشنده وارد کنند.
صرفه‌جویی در هزینه‌های تعمیر و نگهداری
برای درک بهتر از چگونگی صرفه‌جویی در هزینه‌های تعمیر و نگهداری با استفاده از قطعات کارکرده قابل‌استفاده، باید شرح خدمات قابل ارائه در شاپ ویزیت برای موتورهای مختلف را بررسی کرد. این شرح خدمات بر حسب ماژول‌های مختلف موتور، متفاوت است. استفاده از قطعات یواسام در ماژول‌های مختلف برای یک موتور، تخمین خوبی از میزان صرفه‌جویی‌های احتمالی را بدست می‌دهد. در مورد پره‌های ثابت و متحرک پس از بازرسی اولیه موتور در شاپ ویزیت، اینکه چه میزان از قطعات قابل تعمیر هستند و چه میزان باید تعویض شوند، میزان صرفه‌جویی در صورت استفاده از قطعات کارکرده را مشخص می‌کند.
یکی از مهمترین صرفه‌جویی‌ها برای یک شرکت هواپیمایی در این زمینه زمانی رخ می‌دهد که قطعات کارکرده قابل‌استفاده جایگزین قطعات غیرقابل‌استفاده موتور شوند و این قطعات از فروشنده واسط به جای تولیدکننده اصلی قطعه نو خریداری می‌شود. عموما قیمت قطعات ماژول توربین پرفشار بالاتر است و استفاده از این قطعات بصورت کارکرده قابل‌استفاده، صرفه‌جویی زیادی را به همراه خواهد داشت. راه دیگر برای صرفه‌جویی، استفاده از قطعات یواسام برای جایگزینی قطعات عمردار است و روش سوم، تعویض کامل ماژول با عمر باقیمانده بیشتر، با ماژول موجود در موتور موردنظر است. در ادامه، ملاحظات اقتصادی و مدل صرفه‌جویی در تعمیر و نگهداری برای چند موتور متداول در صنعت هوایی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
موتور سی‌اف‌ام۵۶-۳
از میان نزدیک به دو هزار فروند هواپیماهای بوئینگ بی۷۳۷-۳۰۰/۴۰۰/۵۰۰ ساخته‌شده، نزدیک به ۷۳۴ فروند از آنها تا پایان سال ۲۰۱۸، در خدمت عملیاتی قرار داشتند. از این میان، ۴۶۹ فروند مسافربری و ۲۶۵ فروند ترابری هستند. سه نمونه اصلی از موتور سی‌اف‌ام۵۶-۳ با نام‌های ۳بی۱، ۳بی۲ و ۳سی۱ تولید و عرضه شده‌است. از میان ۷۳۴ فروند ناوگان فعال، نزدیک به ۵۳۵ فروند معادل ۷۳ درصد، به موتور ۳سی۱ مجهز می‌باشند. موتور ۳سی۱ در چهار وضعیت نیروی پیشران ۲۳۵۰۰ و ۲۲ هزار، ۲۰ هزار و ۱۸ هزار پاوند قابل تنظیم است. بخش بزرگی از چندصد فروند هواپیمای بی۷۳۷-۵۰۰ بازنشسته‌شده، به موتور ۳سی۱ مجهز هستند. نیروی پیشران بیشینه نمونه ۳بی۲، معادل ۲۲ هزار پاوند است.
موتورهایی با نیروی پیشران ۲۳۵۰۰ پاوند، معمولا با کلاس سی شناخته میشوند. در حالی که موتورها با تراست ۲۰ هزار و ۲۲ هزار پاوند در کلاس بی طبقه‌بندی میشوند. موتورهای ۳سی۱ از قطعات با بالاترین استاندارد در خانواده خود استفاده می‌کنند. علاوه بر این، برخی از موتورهای کلاس سی و بی، در قالب برنامه ارتقاء سی‌اف‌ام اینترنشنال بهسازی شدند، به گونه‌ای که تجهیزات دوار آنها در سایر موتورها قابل‌استفاده است. شرح خدمات شاپ ویزیت هسته اصلی موتور، معمولا شامل تعمیر اساسی یا بازسازی است. بررسی و تعیین وضعیت سه ماژول کمپرسور پرفشار، محفظه احتراق و توربین پرفشار تصویر روشن‌تری از صرفه‌جویی احتمالی را بدست می‌دهد. برای مثال شرکت هواپیمایی نروژ، خدمات تعمیر و نگهداری موتورهای سی‌اف‌ام۵۶-۳ را در کارگاه خود انجام می‌دهد و در عین حال، جداسازی قطعات این موتور را با هدف تامین قطعه برای تعمیر و همچنین فروش به سایر ایرلاین‌ها دنبال می‌کند.
قطعات کارکرده قابل‌استفاده بدست‌آمده از این موتور، معمولا با قیمتی معادل ۴۵ تا ۵۰ درصد قیمت اوئی‌ام قابل فروش هستند. این در حالی است که برای موتورهای جدیدتر در خانواده سی‌اف‌ام۵۶، این نسبت ۶۵ تا ۷۰ درصد است. موتور سی‌اف‌ام۵۶-۳ دارای یک طبقه توربین پرفشار با ۷۲ پره است. قیمت هر پره توربین پرفشار این موتور، معادل ۱۲۵۰۰ دلار و قیمت ست کامل آن ۹۰۰ هزار دلار است. بنابراین، در صورت استفاده از قطعات کارکرده برای جایگزینی این پره‌ها، تعداد موردنیاز آنها در صرفه‌جویی مالی تعیین‌کننده خواهد بود. اگر نیمی از پره‌ها قابل تعمیر باشند و نیمی دیگر با قطعات کارکرده قابل‌استفاده تعویض شوند، می‌توان ۳۶ قطعه کارکرده برای جایگزینی را با قیمتی معادل نصف قیمت قطعات نو خریداری کرد.
حالا هم که هزینه تعمیر ۳۶ پره باقیمانده، حدود ۲۵ درصد قیمت خرید قطعات نو، معادل ۱۱۲ هزار دلار خواهد بود. بر این اساس، صرفه‌جویی مالی معادل کاهش هزینه اصلی ناشی از استفاده از قطعات کارکرده قابل‌استفاده به جای قطعات نو خواهد بود. قیمت یک ست کامل ۳۶ تایی پره طبقه اول توربین، معادل ۴۵۰ هزار دلار است. این در حالی است که قیمت یک پره کارکرده قابل‌استفاده از این نوع، نزدیک به ۶،۲۵۰ دلار است. بر این اساس، قیمت یک ست کامل ۳۶ تایی از این پره‌ها ۲۲۵ هزار دلار خواهد شد. یک محاسبه ساده نشان می‌دهد که صرفه‌جویی معادل ۲۲۵ هزار دلار در این سناریو محقق می‌شود.
دو مجموعه اصلی دیگر در ماژول توربین پرفشار این موتور وجود دارند که عبارتند از پره‌های هدایت‌کننده ان‌جی‌وی و شراودها. مجموعه کامل پره‌های ان‌جی‌وی برای موتور، قیمتی حدود ۱،۵۳۵ میلیون دلار دارند. در صورتی که ۵۰ درصد از این پره‌ها با قطعات کارکرده قابل‌استفاده تعویض شوند، صرفه‌جویی معادل ۳۸۴ هزار دلار قابل تحقق است. مجموع کامل شراودهای توربین پرفشار این موتور بر اساس قیمت رسمی تولیدکننده اصلی، ارزشی حدود ۲۶۸ هزار دلار دارند. در مورد این قطعات هم سناریوی تعویض ۵۰ درصد از آنها با قطعات کارکرده قابل‌استفاده، منجر به صرفه‌جویی مالی معادل ۶۷ هزار دلار می‌شود. جمع‌بندی سناریوی مرور شده برای استفاده از قطعات کارکرده قابل‌استفاده در کیت ماژول توربین پرفشار این موتور، دستیابی به صرفه‌جویی ۶۷۵ هزار دلاری را میسر می‌نماید.
کمپرسور پرفشار توربین سی‌اف‌ام۵۶-۳ از ۹ طبقه تشکیل شده‌است. مجموع کامل این ماژول، از ۹ طبقه پره متحرک و ۹ طبقه پره ثابت تشکیل شده‌است. قیمت مجموعه کامل پره‌های متحرک بخش پرفشار کمپرسور ۳۹۰ تا ۴۰۰ هزار دلار توسط سازنده اصلی فاکتور می‌شود. قیمت پره‌ها در طبقه اول نسبتا بالا است و حدود هزار تا دو هزار دلار محاسبه می‌شود، اما برای طبقات بعدی قیمت به چند صد دلار کاهش می‌یابد. قیمت تعمیر این پره‌ها بر حسب حجم کار ۱۲۰ تا ۲۵۰ هزار دلار برای هر قطعه است. هزینه میانگین تعمیر ۷۰ درصد این پره‌ها، بین ۷۰ تا ۷۵ هزار دلار متصور است. برای خرید قطعات کارکرده قابل‌استفاده برای جایگزین ۳۰ درصد پره‌های باقیمانده، به ۸۰ هزار دلار پول نیاز است. در حالی که خرید قطعات نو ۱۲۰ هزار دلار آب می‌خورد. در نتیجه، در این فرآیند ۴۰ هزار دلار صرفه‌جویی حاصل می‌شود.
سناریوی مشابهی برای ۹ طبقه پره ثابت در این ماژول قابل انجام است که در مجموع صرفه‌جویی برای کل ماژول را به ۸۰ هزار دلار می‌رساند. همچنین امکان استفاده از قطعات عمردار با عمر باقیمانده برای صرفه‌جویی‌های بیشتر در فرآیند تعمیر و بازسازی موتور وجود دارد، به ویژه اگر قطعه عمردار موجود در موتور به پایان عمر خود رسیده باشد. به ویژه برای موتورهای قدیمی‌تر سی‌اف‌ام۵۶-۳ باید این نکته را در نظر داشت که اگر قطعه عمردار نو جایگزین قطعات پیشین شود ممکن است عمر آن از بازه زمانی پایان عمر نهایی عملیاتی موتور فراتر برود.
بر این اساس، استفاده از قطعات عمردار کارکرده، گزینه‌ای بسیار منطقی است. برای این موتور مثلا در مورد ماژول توربین کم‌فشار، اگر قطعات به نیمه عمر خود رسیده باشند، قیمت این قطعات در بازار ۳۰ تا ۴۰ درصد نصف قیمت قطعه نو محاسبه می‌شود. بر این اساس، قطعات عمردار ماژول توربین کم‌فشار این موتور ۱۴۵ تا ۱۹۵ هزار دلار می‌ارزد. در چنین شرایطی، صرفه‌جویی قابل‌ملاحظه‌ای در هزینه‌ها ثبت شده‌است. با این نگرش می‌توان یک ماژول توربین کم‌فشار کارکرده را برای موتور سی‌اف‌ام۵۶-۳ با قیمت ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار دلار در بازار دست و پا کرد. ماژول فن و کمپرسور کم‌فشار این موتور با احتساب قطعات عمردار در نیمه عمر عملیاتی را می‌توان با قیمت تقریبی ۵۵۰ هزار دلار در بازار پیدا کرد.
موتورهای سی‌اف‌ام۵۶-۵بی و ۷بی
موتورهای سی‌اف‌ام۵۶-۵بی و ۷بی شباهت بسیاری به یکدیگر دارند و اغلب ماژول‌ها در هسته مرکزی آنها یکسان است. تفاوت‌ها بیشتر در ماژول فن و کمپرسور کم‌فشار دیده میشوند. این شباهت موجب شده صرفه‌جویی هزینه‌های تعمیر و نگهداری این موتور کاهش نسبی داشته باشند. خانواده موتورهای سی‌اف‌ام۵۶-۵بی از ۸ نمونه مختلف تشکیل شده‌است. نیروی پیشران نمونه ۵بی۸ معادل ۲۱۶۰۰ پاوند و نمونه ۵بی۳ حدود ۳۲ هزار پاوند است. قطعات سخت‌افزاری این دو موتور یکسان است. دو نمونه روزآمدتر این خانواده شامل ۵بی/پی و /پی هستند که با ارتقاء عملکردی، به درجه حرارت پایین‌تر برای گاز خروجی رسیده‌اند. موتورهای سرحال‌تر در این خانواده می‌توانند تا ۱۰ هزار سیکل پروازی عملیاتی در بازه زمانی بین دو اورهال را تجربه کنند.
خانواده ۷بی خود شامل شش نمونه مختلف هستند. نمونه ۷بی۱۸ با نیروی پیشران ۱۹۵۰۰ پاوند و نمونه ۷بی۲۷ با نیروی پیشران ۲۷۳۰۰ پاوند در این خانواده دسته‌بندی میشوند. بازه زمانی تعویض این موتورها با محدودیت قطعات عمردار در هسته اصلی موتور، معادل ۲۰ هزارسیکل پروازی تعیین می‌شود. برای نمونه‌ها با نیروی پیشران بیشتر در این خانواده، بازه زمانی کوتاه‌تری تعویض تا ده هزار سیکل پروازی تعیین می‌شود. بطور کلی امکان صرفه‌جویی معادل ۷۰۰ هزار دلار در صورت استفاده از قطعات کارکرده قابل‌استفاده در ماژول اصلی همه مدل‌های موتور وجود دارد. بکارگیری این روش در ماژول‌های کم‌فشار توربین و کمپرسور نیز ۴۴۵ هزار دلار دیگر از هزینه‌ها می‌کاهد.
بزرگترین صرفه‌جویی مالی مربوط به توربین پرفشار است. هر دو نمونه ۵بی و ۷بی دارای یک طبقه توربین پرفشار شامل ۸۰ پره متحرک هستند. قیمت یک ست کامل از این پره‌ها بر اساس اعلام سازنده اصلی ۱،۱۶ میلیون دلار است. معمولا در دوره‌های تعمیر اساسی ۵۰ درصد پره‌های توربین پرفشار تعویض میشوند و هزینه تعمیر نیمی از پره‌ها، حدود ۱۴۵ هزار دلار خواهد بود. در این شرایط، هزینه جایگزینی ۵۰ درصد از پره‌ها با قطعات کارکرده قابل‌استفاده، حدود ۴۰۵ هزار دلار خواهد بود، در حالی که قیمت فروش نیم ست از این پره‌ها بصورت نو توسط تولیدکننده اصلی ۵۸۰ هزار دلار است. با توجه به این اعداد و ارقام، در نهایت ۱۷۵ هزار دلار صرفه‌جویی در ماژول توربین پرفشار محقق می‌شود.
توربین پرفشار این موتورها همچنین دارای یک طبقه پره ثابت هدایت‌کننده ان‌جی‌وی است که از ۲۱ قطعه تشکیل شده و قیمت فروش هر کدام ۶۶،۷۶۰ دلار است. بر این اساس، قیمت یک ست کامل از این پره‌های ثابت بصورت نو، بر اساس اعلام تولیدکننده اصلی ۱،۴ میلیون دلار است که بالاترین مقدار برای یک طبقه از پره ثابت یا متحرک در این موتورها قلمداد می‌شود. در برخی موارد، امکان تعمیر همه قطعات برای عمر عملیاتی پایین‌تر و یا کارکرد مطمئن موتور در تراست کمتر وجود دارد. یک تخمین دست پایین برای هزینه تعمیر این قطعات حدود ۳۵۰ هزار دلار است. تعویض نیمی از پره‌های ان‌جی‌وی با قطعات کارکرده قابل‌استفاده مجدد، هزینه‌ای حدود ۴۹۰ هزار دلار دارد. این رویکرد منجر به صرفه‌جویی معادل ۲۱۰ هزار دلار خواهد شد.
آخرین بخش از ماژول توربین پرفشار شراود است. یک ست کامل از این قطعات، شامل ۴۲ قطعه با قیمت ۲۴۵ هزار دلار توسط سازنده اصلی فروخته می‌شود. برای تعویض نیمی از شراودها با قطعات کارکرده قابل‌استفاده، باید ۱۱۶ هزار دلار پرداخت کرد. در این سناریو، صرفه‌جویی با فرض تعمیر ۵۰ درصد باقیمانده شراودها، تنها ۷ هزار دلار خواهد بود. با احتساب موارد مذکور، صرفه‌جویی کلی در ماژول توربین پرفشار به مبلغ ۴۲۰ هزار دلار شانه خواهد زد. محفظه احتراق یکپارچه نمونه‌های ۵بی و ۷بی موتور سی‌اف‌ام۵۶ از سه بخش اصلی لاینر داخلی، لاینر خارجی و پوسته تشکیل شده‌است. معمولا پوسته تعمیر نمی‌شود و نمونه کارکرده آن را می‌توان با قیمت ۵۰۰ هزار دلار خریداری کرد، در حالی که قیمت پوسته نو ۷۵۵ هزار دلار است. در اینصورت ۲۵۵ هزار دلار از هزینه‌ها کم می‌شود.
با فرض تعویض ۳۰ درصد لاینرها با نمونه‌های کارکرده قابل‌استفاده، حدود ۴۰ هزار دلار صرفه‌جویی رخ می‌دهد. بنابراین مجموع هزینه‌های کاسته‌شده برای ماژول محفظه احتراق به ۲۵۰ هزار دلار می‌رسد. ماژول کمپرسور پرفشار در نمونه‌های ۵بی و ۷بی از ۹ طبقه تشکیل شده که سه طبقه ثابت اولیه دارای پیکربندی وی‌اس‌وی هستند. قیمت مجموعه کامل پره‌های ثابت و متحرک این ماژول بر اساس نرخ تولیدکننده اصلی، حدود ۹۱۰ هزار دلار است. هزینه تعمیر کامل این قطعات معادل ۱،۴ مبلغ مذکور خواهد بود. معمولا تنها ۳۰ درصد از قطعات ماژول کمپرسور کم‌فشار با قطعات کارکرده قابل‌استفاده یا قطعات نو تعویض میشوند و هزینه تعمیر ۷۰ درصد قطعات باقیمانده نزدیک به ۱۶۰ هزار دلار خواهد بود.
با فرض ۱۹۰ هزار دلار بعنوان قیمت قطعات یواسام، صرفه‌جویی در این ماژول به ۸۰ هزار دلار می‌رسد. بر اساس موارد مذکور، مجموع صرفه‌جویی حاصل در تعمیر ماژول‌های توربین پرفشار، محفظه احتراق و کمپرسور پرفشار در هسته اصلی موتور به ۷۰۰ هزار دلار می‌رسد. معمولا شرکت‌های هواپیمایی بهره‌بردار این نوع موتورها از قطعات عمردار کارکرده نیز استفاده می‌کنند. در بازار هوانوردی، تقاضا برای قطعات موتورهای ۵بی و ۷بی قابل‌توجه است. معمولا قطعات عمردار کارکرده برای این موتورها، با ضریب ۱۲۰-۱۳۰ درصد خرید و فروش میشوند. بر این اساس، اگر عمر یک قطعه عمردار ۲۰ هزار سیکل پروازی باشد و قیمت نمونه نو آن ۱۰۰ هزار دلار در نظر گرفته شود و ۱۰ هزار سیکل از عمر آن باقیمانده باشد، قیمت آن در بازار بین ۵۰ هزار تا ۶۵ هزار دلار در نوسان خواهد بود.
امکان صرفه‌جویی با خرید قطعات ماژول‌های فن و کمپرسور کم‌فشار یا توربین کم‌فشار زمانی که تنها نیاز با قطعات عمردار با نیمی از عمر باقیمانده خود حل شود، میسر خواهد بود. در این شرایط، خرید یک ست کامل قطعات عمردار برای ماژول فن و کمپرسور کم‌فشار ۳۵۰ تا ۴۰۰ هزار دلار صرفه‌جویی در بر خواهد داشت و شرایط مشابه برای توربین کم‌فشار، منجر به صرفه‌جویی ۴۰۰ تا ۶۰۰ هزار دلار می‌شود. یکی از رویکردهای شرکت‌های هواپیمایی در این زمینه، خرید قطعات عمردار برای ماژول‌های مذکور با عمر باقیمانده ۵ تا ۸ هزار سیکل پروازی است. ماژول کامل فن و کمپرسور کم‌فشار در موتور سی‌اف‌ام۵۶-۵بی با قطعات عمردار با عمر ۵۰ درصد را می‌توان در بازار با قیمت حدودی ۱،۱ میلیون دلار پیدا کرد.
موتور پی‌دبلیو۴۰۰۰-۹۴
چهار نمونه از موتور توربوفن پی‌دبلیو۴۰۰۰-۹۴ با نیروی پیشران ۵۲ هزار تا ۶۲ هزار پاوند عرضه شده‌است. نمونه‌های پرقدرت بر روی هواپیماهای بوئینگ۷۶۷-۳۰۰ئی‌آر و ایرباس ای۳۰۰-۶۰۰ آر نصب شده، در حالی که نمونه پی‌دبلیو۴۰۵۶ با تراست ۵۶ هزار پاوند، نیروی پیشران بوئینگ ۷۴۷-۴۰۰ را تامین می‌کند. مجموعه ۲۴ قطعه عمردار برای موتورهای این خانواده با نیروی پیشران ۵۲ تا ۵۶ هزار پاوند، عمر عملیاتی معادل ۲۰ هزار سیکل پروازی دارند، در حالی که قطعات عمردار دو نمونه قوی‌تر با تراست ۶۰ هزار و ۶۲ هزار، عمری معادل ۱۵ هزار سیکل پروازی دارند. قیمت مجموعه کامل قطعات عمردار برای این موتورها ۷،۱ میلیون دلار است.
موتور کارکرده از این نوع با عمر باقیمانده قطعات عمردار معادل نصف عمر عملیاتی، در بازار با قیمت ۱،۸ میلیون دلار در دسترس است. اغلب این موتورها بر روی هواپیماهای دوربرد نصب شده‌اند که یک سیکل پروازی آنها بطور متوسط ۷ یا ۸ ساعت به طول می‌انجامد. بازه زمانی برای جدا کردن موتور از هواپیما و انجام تعمیر اساسی دوره‌ای در این خانواده معمولا بطور متوسط ۱۵ تا ۱۸ هزار ساعت پروازی معادل ۱۹۰۰ و ۲۴۰۰ سیکل پروازی است. توربین پرفشار این موتور از دو طبقه تشکیل شده که طبقه اول ۶۰ پره و طبقه دوم ۸۲ پره دارد. قیمت پره‌های طبقات اول و دوم توربین پرفشار این موتور بر اساس اعلام سازنده اصلی، به ترتیب ۱،۰۲ میلیون دلار و ۸۶۲ هزار دلار گزارش شده‌است.
در سناریو تعمیر موتور در مرکز تعمیر و نگهداری می‌توان نیمی از پره‌های این دو طبقه را با هزینه‌ای معادل ۲۵ درصد قیمت پره‌های نو تعمیر کرد. بر این اساس، هزینه تعمیر پره‌ها در این سناریو برای این دو طبقه از توربین، به ترتیب ۱۲۵ و ۱۱۰ هزار دلار است. بر این اساس، با فرض استفاده از قطعات کارکرده قابل‌استفاده برای نیمی دیگر از پره‌ها می‌توان برای طبقه اول، صرفه‌جویی معادل ۱۶۰ هزار دلار و برای طبقه دوم معادل ۱۳۰ هزار دلار محقق کرد. دو طبقه پره ثابت ان‌جی‌وی در توربین پرفشار این موتور به ترتیب ۳۴ و ۲۰ پره دارند. قیمت یک ست کامل از این پره‌های ثابت برای طبقه اول و دوم، به ترتیب ۷۲۸ و ۷۱۴ هزار دلار است.
شرکت‌های هواپیمایی معمولا رویکرد تعویض ۵۰ درصدی پره‌ها را دنبال می‌کنند. برای این موتور، هزینه تعمیر هر پره ثابت ان‌جی‌وی ۱۵ تا ۲۰ درصد قیمت قطعه نو است. در این شرایط و با فرض تعویض نیمی از پره‌ها با قطعات نو و تعمیر نیمی دیگر از پره‌ها برای هر دو طبقه ان‌جی‌وی می‌توان به صرفه‌جویی معادل ۲۱۵ هزار دلار رسید. در این شرایط، مجموعه صرفه‌جویی برای ماژول کامل توربین پرفشار موتور پرت‌اندویتنی پی‌دبلیو۴۰۰۰-۹۴ بالغ بر ۵۰۰ هزار دلار خواهد شد.
توربین کم‌فشار این موتور از ۴ طبقه تشکیل شده که به ترتیب ۱۲۸، ۱۳۰، ۱۲۶ و ۱۲۸ پره دارند. قیمت هر یک از این پره‌ها ۱۷۰۰ تا ۳۳۰۰ دلار توسط توسط سازنده اصلی اعلام شده‌است. مجموع کامل پره‌های این ماژول، قیمتی معادل ۱،۱۵ میلیون دلار دارد. این ماژول همچنین ۴ ردیف پره ثابت دارد که هر کدام به ترتیب از ۴۰، ۴۴، ۳۸ و ۳۶ پره تشکیل شده‌اند. قیمت مجموعه کامل پره‌های ثابت بر اساس اعلام سازنده اصلی ۱،۱۳ میلیون دلار است. در مورد این موتور نیز با فرض سناریوی تعمیر ۵۰ درصد از قطعات و جایگزینی و تعویض ۵۰ درصد دیگر از قطعات با قطعات یواسام، مجموعا برای ماژول توربین کم‌فشار، صرفه‌جویی معادل ۳۳۷ هزار دلار محقق می‌شود.
هزینه تعمیر هر پره متحرک در این ماژول، بطور متوسط ۷۵ تا ۱۱۵ دلار است و این عدد برای یک پره ثابت ۲۵۰ تا ۷۲۷ دلار گزارش شده‌است. قیمت مجموعه کامل قطعات عمردار برای این موتور بر اساس اعلام تولیدکننده اصلی ۷،۱ میلیون دلار است. این عدد شامل ۱،۳۷ میلیون دلار برای فن و کمپرسور کم‌فشار، ۲،۶ میلیون دلار برای ماژول کمپرسور کم‌فشار، ۱،۱۸ میلیون دلار برای توربین پرفشار و ۱،۹۴ میلیون دلار برای توربین کم‌فشار است. شرکت‌های هواپیمایی بهره‌بردار این موتور، معمولا قطعات عمردار با ۵۰ درصد عمر باقیمانده را از بازار خریداری می‌کنند. با احتساب همه این شرایط، صرفه‌جویی کلی معادل ۴،۶ میلیون دلار برای همه ماژول‌ها محقق می‌شود. این مبلغ صرفه‌جویی مالی برای بهره‌برداری از هواپیماهای باربری مانند ۷۴۷-۴۰۰ و ام‌دی-۱۱ بسیار جذاب است، زیرا دست‌کم ۵ تا ۸ سال دیگر به عمر عملیاتی موتورهای آن افزوده می‌شود. این امر در مورد جت مسافربری بوئینگ۷۶۷-۳۰۰ئی‌آر، منجر به تعویق انداختن قابل‌ملاحظه زمان بازنشستگی خواهد شد.
موتور توربوفن سی‌اف۶-۸۰سی۲
شرایط این موتور با موتور پرت‌اندویتنی پی‌دبلیو۴۰۰۰-۹۴ شباهت زیاد دارد و دسترسی به نمونه‌های کارکردی آنها در بازار تقریبا یکسان است. قیمت مجموعه کامل قطعات عمردار موتور سی‌اف۶-۸۰سی۲ بر اساس اعلام سازنده اصلی ۷،۷۵ میلیون دلار است. قطعات عمردار در ماژول‌های فن، کمپرسور کم‌فشار، کمپرسور پرفشار و توربین کم‌فشار، عمر عملیاتی معادل ۲۰ هزار سیکل پروازی دارند و این معیار برای قطعات عمردار ماژول توربین پرفشار ۱۵ هزار سیکل پروازی است. قیمت موتور کارکرده سی‌اف۶-۸۰سی۲ با عمر باقیمانده ۵۰ درصدی قطعات عمردار، معادل ۱،۹۴ میلیون دلار است. موتور سی‌اف۶-۸۰سی۲ را می‌توان پس از ۲۴۰۰ سیکل پروازی عملیاتی بر روی هواپیمای بوئینگ ۷۴۷-۷۰۰ برای انجام تعمیر اساسی به شاپ ویزیت فرستاد.
این مبنا برای موتور نصب‌شده بر روی هواپیمای بوئینگ ۷۶۷-۳۰۰ئی‌آر ۲۵۰۰ سیکل پروازی و بر روی نمونه نصب‌شده بر روی هواپیمای ام‌دی۱۱، حدود ۲۲۰۰ سیکل پروازی اعلام شده‌است. موتور سی‌اف۶-۸۰سی۲ دارای دو طبقه توربین پرفشار است. قیمت هریک از این پره‌ها بر اساس اعلام تولیدکننده اصلی برای طبقات اول و دوم، به ترتیب ۱۶۵۰۰ و ۹۵۰۰ دلار است. طبقه اول توربین پرفشار این موتور ۸۰ پره و طبقه دوم ۷۴ پره دارد. بر این اساس، قیمت مجموعه کامل ۱۵۴ پره متحرک توربین پرفشار موتور سی‌اف۶-۸۰سی۲ به ۲،۰۲ میلیون دلار می‌رسد. در سناریو تعمیر ۵۰ درصد این پره‌ها و تعویض ۵۰ درصد دیگر پره‌ها با قطعات یواسام، صرفه‌جویی ۳۰۰ هزار دلاری برای پره‌های توربین پرفشار این موتور به ثبت می‌رسد.
این ماژول دو طبقه پره ثابت ان‌جی‌وی دارد که قیمت مجموع کامل آنها بر اساس اعلام سازنده اصلی ۱،۳۳ میلیون دلار است. در شرایط مشابه با پره‌های متحرک و تعویض ۵۰ درصد، صرفه‌جویی ۲۰۰ هزار دلاری در این بخش محقق می‌شود. بر این اساس، بطور کامل برای ماژول توربین پرفشار می‌توان دستیابی به صرفه‌جویی نیم میلیون دلاری را در نظر گرفت. توربین کم‌فشار این موتور ۵ طبقه دارد که قیمت مجموع کامل پره‌های متحرک آن ۱،۳۲ میلیون دلار و قیمت مجموعه کامل پره‌های ثابت آن ۱،۹۹ میلیون دلار است. بر این اساس، برای خرید مجموعه کامل پره‌های ثابت و متحرک این ماژول، باید ۳،۳۱ میلیون دلار پرداخت کرد. در سناریو تعمیر و تعویض ۵۰ درصدی، صرفه‌جویی برای این ماژول ۴۹۷ هزار دلار خواهد بود.
بر اساس قیمت اعلامی سازنده اصلی در سال ۲۰۱۸، قیمت قطعات عمردار موتور سی‌اف۶-۸۰سی۲ به ترتیب برای ماژول فن و کمپرسور کم‌فشار ۲،۱۶۷ میلیون دلار، ماژول کمپرسور پرفشار ۲،۱۵ میلیون دلار، توربین پرفشار ۱،۴۳ میلون دلار و توربین کم‌فشار ۲ میلیون دلار است. در سناریو بکارگیری قطعات عمردار کارکرده در فرآیند تعمیر و نگهداری و با فرض عمر ۵۰ درصد آنها، می‌توان به عمر باقیمانده ۷۵۰۰ سیکل برای ماژول توربین پرفشار و ۱۰ هزار سیکل برای سایر ماژول‌ها دست یافت. بطور متعارف اجرای سیاست استفاده از قطعات یواسام در فرآیند تعمیر و بازسازی موتور سی‌اف۶-۸۰سی۲، امکان صرفه‌جویی تا یک میلیون دلار در هر مراجعه به شاپ ویزیت را در بر خواهد داشت. این نکته برای این موتور که در آستانه بازنشستگی از خدمت عملیاتی قرار دارد، نسبت به موتورهای روزآمدتر حائز اهمیت کلیدی است، زیرا بهره‌برداران توجه خاصی به صرفه‌جویی در هزینه‌های خود خواهند داشت.
منبع:
Anonymous, The economics of using repaired & serviceable parts in engine maintenance, Aircraft Commerce, Issue No.120, October/November 2018
*پنج راهبرد اصلی برای مراکز تعمیر و نگهداری در مواجهه با افزایش قیمت قطعات
*سهم تولیدکنندگان اصلی موتور هوایی از بازار تعمیر و نگهداری
با سلام مطالب جالبی در خصوص هزینه های قطعات برای تعمیرات موتور ذکر شده بود و اینکه قیمت یک موتور دست دوم به قطعات عمر دار وابسته می باشد و تاثیر زیادی روی قیمت موتور دست دوم دارد .