سوانح هوایی از تلخترین رویدادها به شمار میروند که توجه طیف وسیعی از جامعه را به خود جلب میکنند. فارغ از آثار تکاندهنده اجتماعی این سوانح، آموزههای فنی و عملیاتی از آنها به عنوان عاملی تعیینکننده و موثر برای بهبود مستمر نظام کیفی حاکم بر صنعت حمل و نقل هوایی و افزایش ایمنی پرواز به شمار میرود. در این مجموعه مقالات، به زبانی ساده مهمترین سوانح هوایی تاریخ پرواز مرور میشود که نقص عملکرد یا بروز اشکال فنی در موتور هواپیما به عنوان یکی از عوامل موثر در سانحه شناخته شده باشد. البته ذکر این نکته ضروری است که هرگز نمیتوان تنها یک عامل را به عنوان علت اصلی بروز سانحه هوایی معرفی کرد، بلکه زنجیره وقایع و عوامل مختلف منجر به بروز سانحه میشود.
در ساعت ۷ صبح یک روز تابستانی در سال ۱۹۸۵، یک فروند بوئینگ ۷۳۷-۲۳۶ شرکت بریتیش ایرتورز، در حین برخاست از باند فرودگاه بینالمللی منچستر دچار سانحه شد و آتش آن را فرا گرفت. در این سانحه، دو نفر از ۶ خدمه پروازی و ۵۳ نفر از ۱۳۳ مسافر هواپیما جان باختند.
پرواز شماره ۳۲۸ بریتیش ایرتورز، مجوز خزش به سوی باند شماره ۲۴ را از برج مراقبت دریافت کرد. کمک خلبان هدایت هواپیما را در حین برخاستن بر عهده گرفت. خلبان رسیدن هواپیما به سرعت ۱۵۰ کیلومتر بر ساعت را تأیید کرد و ۱۲ ثانیه بعد صدای مهیبی از هواپیما شنیده شد. خلبان بلافاصله دستور توقف مانور برخاست را صادر کرده و دسته کنترل قدرت موتور را بسته و وضعیت رانش معکوس را فعال کرد. برآورد اولیه خدمه پروازی از صدای شنیده شده، بر دو فرض ترکیدن تایر یا برخورد پرنده محتمل بود. کمک خلبان ترمز چرخها را تا آخرین درجه فعال کرد که این اقدام با مخالفت خلبان روبهرو شد.
نه ثانیه پس از آن، هشدار صوتی آتشسوزی در کابینه پرواز به صدا درآمد. همزمان با آن خلبان رانش معکوس را قطع کرد و با تأیید برج مراقبت مبنی بر آتش گرفتن موتور سمت راست، خلبان تصمیم خود را برای توقف و انجام تخلیه اضطراری مسافران اعلام کرد. سامانه اطفاء حریق موتور شماره یک فعال گردید و موتور شماره دو توسط خدمه پروازی خاموش شد. تلاش خدمه برای باز کردن همه درها، به منظور انجام عملیات خروج اضطراری موفقیتآمیز نبود و با گسترش آتش به بخشهای مختلف هواپیما و انتشار گازهای سمی تعداد کشتهشدگان سانحه به شدت افزایش یافت.
گزارش بررسی سانحه به صراحت نقص فنی در محفظه احتراق موتور و مشخصا در محفظه شماره نه اتاقک احتراق را بهعنوان عامل مهم تأثیرگذار اصلی در بروز این حادثه معرفی میکند. به علت عدم اجرای فرآیند صحیح تعمیر، بخشی از محفظه احتراق موتور جدا شده و به همراه سازه نگهدارنده، به پنل دسترسی به مخزن سوخت بال اصابت میکند. زنجیره این وقایع منجر به بروز آتشسوزی و گسترش سریع آن در سازه هواپیما میشود. هواپیمایی بوئینگ ۷۳۷ بریتیش ایرتورز، در زمان حادثه تنها چهار سال و شش ماه عمر داشت و در این مدت، نزدیک به ۲۳ هزار ساعت پروازی را انجام داده بود. دو موتور جیتی۸دی-۱۵اِی محصول پرتاندویتنی بر روی این هواپیما نصب شده بودند.
* جهت مشاهده ویدئو مربوط به بازسازی این سانحه هوایی در سایت توربینا اینجا کلیک کنید.
منبع:
*واماندگی پره کمپرسور؛ قاتل غول آنتونوف (سوانح هوایی بخش سوم)
*واماندگی مرگ بار موتور پرواز ۷۴۲۵ (سوانح هوایی بخش چهارم)
*برخورد مرگبار جمبوجت با ساختمان مسکونی در آمستردام (سوانح هوایی بخش پنجم)
*خطای هواپیمایی کشوری کامرون در بررسی سانحه ۱۹۹۵ (سوانح هوایی بخش ششم)
*خطای تعمیر در آمریکا، از کار افتادن موتور در نیجریه (سوانح هوایی بخش هفتم)
*نقص فنی مرگبار استارتر موتور توپولوف ۱۵۴ شرکت بایکال (سوانح هوایی بخش هشتم)